Propolis Faydaları, Zararları Nelerdir ve Nasıl Kullanılır?

Propolis faydaları yazımızda sadece propolisin yararları üzerine yapılan bilimsel araştırma sonuçlarının haricinde propolis nedir, tarihi, içindekiler nasıl üretilir, toplanır, kullanılır, saklama şartları, kullanım miktarları ve zararları gibi bir çok konuya değinmeye çalıştık.

Propolis Nedir?

Arıların tek yaptığı şeyin bal olmadığını biliyor muydunuz?

Propolis ismi Yunancadan gelmektedir. Pro kelimesi Yunanca’da “savunma” anlamına gelmekte olup, polis kelimesi ise “şehir” anlamında kullanılmaktadır. Kaba bir tabirler Şehrin Savunması yani arı kovanının savunması anlamında kullanılmıştır.

Arılar bitkilerin meyvelerini, çiçeklerini ve yapraklarını çürümeye ve mikrop oluşmasına karşı korumak için salgıladığı reçinemsi maddeyi arılar toplayarak kovanlarını hazırlarken yalıtımlarını yapmak için kullanırlar.

Arılar propolis toplayabilmek için iğne yapraklı ağaçları tercih ederler. Ülkelerin ülkemizde propolis topladığı başlıca bitkiler çoğunlukla kestane, kavak ve söğüt ağaçlarıdır.

Ayrıca söğüt, huş, çam, karaağaç, köknar, meşe ve fındık gibi bitkileri de tercih etmektedir.

Arıların yaptıkları bu yalıtım sayesinde kovana dışarıdan gelecek olan zararlı maddelere karşı korur ve kovanın temiz kalmasını sağlarlar. Ayrıca kış aylarındaki soğuktan korunmak için kovanın girişini daraltarak soğuk girebilecek her alanı propolis ile kaplarlar ve kışa hazırlanırlar.

Doğanın mucizevi hayvanlarından arının propolis haricinde arı sütü ürettiğini de biliyor muydunuz? Eğer bilmiyorsanız arı sütü ile ilgili detaylı incelememiz olan Arı Sütünün Faydaları isimli yazımıza göz atabilirsiniz.

Propolis Tarihi

Propolis tarihi çok eski tarihlere kadar uzanmaktadır. Binlerce yıl önce eski uygarlıklar tıbbı özellikleri için propolis faydaları için kullanmaya başlamışlardı.

Orta çağ zamanlarında Avrupa ve Arabistan’da vücut yaralarının ve ağız enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılmaktaydı.

İnka uygarlığı tarafından ise ateş düşürücü olarak kullanılırdı.

Yunanlılar apse tedavisinde propolis kullanmıştır. Asurlular, enfeksiyonlu bölgenin üzerine iyileşme sürecini hızlandırması için kullanmışlardır. Mısırlılar ise mumyalama işlemi sırasında propolis kullanmaktaydılar.

İlk olarak 17. yy. İngiltere tarafından anti-bakteriyel özelliğinden dolayı resmi ilaç listesine alınmıştır.

Propolis Nasıl Toplanır?

Arılar Nasıl Toplar?

Öncelikle propolisin arılar tarafından bitkilerden nasıl toplandığını anlatarak mucizevi oluşumunu inceleyelim.

Propolis isçi arılar tarafından toplanmaktadır fakat her işçi arı propolis toplama görevi alamamaktadır. Özellikle tecrübeli ve ömrü tükenmek üzere olan yaşlı işçi arılara propolis toplama görevi verilmektedir.

Yaşlı işçi arılar propolis içeren kaynaklarını bulduklarında ön bacaklarının yardımıyla ısırarak koparırlar. Bir miktar ağızlarında çiğnedikten sonra arka bacaklarında bulunan sepetlerine doldururlar.

Her iki ayağının arkasında bulunan polen sepetine ortalama 20 dakikada propolis doldurduktan sonra kovana geri dönerler.

Kovanda yer alan henüz uçamayan genç arılar ağızlarıyla propolisi boşaltarak kullanılması gereken yere götürürler. Genç arının, işçi arıdan proplisi toplaması ise ortalama 2 saat sürmektedir.

Bu sürede dinlenen tecrübeli yaşlı arı dinlenerek temizlenir ve tekrar propolis toplamaya gider. Bu işlemi hava şartlarının uygunluğuna göre günde 4-5 kere yapmaktadır.

İnsanlar Nasıl Toplar?

Propolis toplanan mevsime göre yapısal farklılıklar göstermektedir. Kışın kovandan toplanan propolis taş kadar sert olabilirken yazın toplanan propolis ise yapışkan bir formdadır.

Propolisin içeriği ise propolisi toplayan kişiye göre değişiklik gösterebilmektedir. Propolis toplanırken arıcının bal mumuyla ve diğer artık maddelerle karıştırmaması gerekmektedir.

Propolis toplama yöntemleri ise aşağıdaki gibidir.

• Arıların propolisi kovanı korumak için kullandıkları alanlardan kazıyarak toplama
• Kovanların üzerine konulan propolis toplama ızgarası (propolis tuzağı) kullanarak toplama.

Propolis tuzakları arıcılık ile uğraşan kişiler için en kolay Propolis toplama yöntemlerinden biridir.

Propolis İçindekiler

Propolis rengi ve yapısı kovanın olduğu bölgeye ve hangi ağacın hangi çiçeğini topladığına göre değişmektedir. Örneğin Türkiye’de ve Yunanistan’da arıların topladığı propolis aynı kimyasal yapıya sahip değildirler.

Propolis faydaları tespiti için yapılan araştırmalar propoliste 300 farklı bileşik tespit etmiştir.  Bu bileşiklerin çoğu vücutta oluşan hastalık ve zararlarla mücadele eden bir çok etken madde bulunmaktadır.

Yapılan araştırmalara göre içerisinde yer alan etken maddeler aşağıdaki gibidir.

Antibakteriyel: Pinosembrin, Pinobanksin, Kafeik asit, Galangin, Ferülik asit, İsalpinin
Anticandida: Pinosembrin
Antiviral: Kafeik asit, Dimethoxy quercetin, Methoxy quercetin, Kuersetin, Luteolin
İnhibitör etki: Kafeik asit esterleri
Antimikotik: Aromatik asit ve esterleri, Pinobanksin-3-aseat, Kafeik asit, Kaempferol-7,4′-dimetil eter, Pinosembrin, Pinosembrin
Antiseptik: Benzoik asit
Antitümör: Kafeik asit fenil ester, Krisin, Artepillin C, Asasetin, Kuersetin
Lokal anestezik: Pinosembrin, Kafeik asit esterleri, Pinostrobin
Antiinflamatuar: Asasetin, Flavonoidler, Kafeik asit, Bisabolol
Antidiabetik: Pterostilbene
Antioksidan: Flavonoidler

Propolis içinde yer alan şekerler: Ksiloz, laktoz, inositol, galaktoz, melibiyoz, mannoz, eritritol, maltoz ve ksilitol

Propolis içinde yer alan mineraller: Kalsiyum, Magnezyum, Potasyum, Sodyum, Demir, Çinko ve bakır

Propolis, flavonoidler olarak adlandırılan polifenolleri içermektedir. Özellikle antioksidan etkisi ile bilinen bitkisel besin grubuna verilen genel isimdir. Antioksidan meyveler, sebzeler, yeşil çay ve kırmızı şarapta bulunmaktadır.

Propolis Nasıl Sıvı Hale Getirilir

Propolis faydaları bölümüne geçmeden önce propolis nasıl sıvı hale getirilir? üzerine yaptığımız detaylı incelememize göz atmanızı tavsiye ederiz.

Propolis özellikle kış aylarında ağızda çiğnemeye uygun olmayacak kadar sert bir yapıya sahiptir. Ayrıca bu şekilde yeseniz bile hassas bir mideye sahipseniz sorun yaşayabilirsiniz.

Bu yüzden propolisin sıvı hale getirilmesi gerekmektedir. Normal su ile propolis en fazla %2.5 oranında çözülebilmektedir. Yüksek sıcaklıkta daha fazla sonuç elde edilebilir.

Propolisi sıvı hale getirmek için en yaygın kullanılan yöntem etil alkol kullanmaktır. Donmuş propolisi bir bıçak yardımıyla kazıyarak getirebildiğiniz en küçük toz haline gelecek şekilde kazıyarak etil alkolün içerisine atmanız gerekmektedir.

Etil alkol ve propolis oranı 8’e 2 ya da 7’ye 3 olabilir yani 70 ml etil alkol(%70-80 değere sahip) ve 30 gr propolis gibi.

Oluşturduğunuz karışım güneş almayan bir karanlık bir bölgede 1 hafta boyunca saklanmalı ve günde 2-3 kere karışımı çalkalamanız gerekmektedir.

Son aşama olarak, 1 hafta sonra bir tülbent yardımıyla karışımı süzerek kullanıma hazırlamış olacaksınız.

Burada dikkat etmeniz gereken kısım propolis faydaları için kesinlikle bu çözeltiyi tek başına içmemeniz gerektiğidir. 1 su bardağı için bir çay kaşığı kadar atmanız yeterli olacaktır.

Ağız içi yaralar ve diş eti sağlığı için gargara olarak kullanmayı düşünüyorsanız bir bardak suya 1 yemek kaşığı ekleyerek kullanabilirsiniz.

Propolis Nasıl Kullanılır?

Propolis nasıl sıvı hale getirilir yazımızda anlattığımız gibi propolis sıvı hale getirdikten sonra 1 su bardağı içerisine  bir çay kaşığı katarak tüketebilirsiniz. Tabi bu karışım hazırlanırken %1 oranında alkol kullanıldığını biliyorsunuz.

Alkol kullanmak istemiyorsanız, toz haline getirdiğiniz propolisi direk bala veya yoğurda ekleyerek tüketebilirsiniz.

Toz propolis kullanımının diğer bir yöntemi ise bir şurup hazırlamanız olacaktır. Soğuk algınlığı rahatsızlığı için aşağıda verdiğimiz tarifi kullanabilirsiniz.

Bu tarif için 150 gr bal, 10 gr propolis tozu ve 40 ml içme suyu karıştırmanız yeterli olacaktır. Sabahları aç karnına bu şurubu tüketebilirsiniz.

Propolisi bal, pekmek, sıcak süt gibi besinlerle karıştırarak tüketebilirsiniz.

Şuan piyasadaki çoğu ürüne güvenmediğim için dışarıdan ürün alınması yandaşı değilim. Fakat doğallığına güvendiğiniz bir firmadan ürün almadan önce iyice araştırmanızı tavsiye ederim.

Propolis Saklama Koşulları

Propolis 15 derecenin altında katı, 60-70 derecede sıvı ve 25-45 derecede ise yapışkan ve yumuşak bir formdadır.

Bu sebeple propolis saklama koşulları olarak buzdolabında saklamak yerine oda sıcaklığında ve ışık görmeyen bir gölge alanda saklanması gerekmektedir.

Ortalama olarak oda sıcaklığında 18 ay boyunca besin değerlerinde değişiklik olmayacaktır.

Kullanım Miktarı

Propolis sabahları aç karnına içilmesi için uygun bir besindir.

Yukarıda verdiğimiz yöntemle hazırladığınız propolis çözeltisini günde bir kere sabahları aç karnına içebilirsiniz. Hastalık döneminde ise bu miktarı iki katına çıkarabilirsiniz.

• 1-3 yaş aralığındaki bebeklerde çay kaşığının sekizde biri kadar suya karıştırarak kullanabilirsiniz.
• 3-6 yaş aralığındaki çocuklarda çay kaşığının dörtte biri kadar kullanabilirsiniz.
• 12-17 yaş aralığındaki gençlerde ise çay kaşığının yarısı kadar kullanabilirsiniz.

Çözeltiyi özellikle çocuklarınızda kullanmadan önce içeriğinde %1 oranında alkol olduğunu ve doktora danışmadan kullanılmaması gerektiğini unutmayınız!

Propolis Faydaları Nelerdir?

Propolis faydaları üzerine yapılan bilimsel araştırmalar ve kişisel deneyimler inanılmaz derecede şifalı bir madde olduğunu göstermektedir.

Bakterilerle Savaşır

Propolis faydaları arasında bakterilere karşı önemli bir koruyucu olduğu yer almaktadır.

Türkiye’de bazı donmuş etlerde ve 2001 yılında ABD’de kavunlarda ortaya çıkan Listeria bakterisi bir çok kişinin ölümüne sebep olmuştur.

Kirlenmiş gıda ve su aracılığıyla insanlara bulaşan Listeria bakterisi vücut ısısını 72 dereceye kadar çıkarak ölümle sonuçlanabilmektedir.

Daha çok yaşlılarda, bağışıklık sistemi zayıf olan ya da karaciğer, diabet, kanser ve böbrek yetmezliği gibi hastalık geçiren kişilerde daha etkili olmaktadır.

Ayrıca gebelik dönemindeki annelere ve bebeklerine de kolaylıkla bulaşabilmektedir.

Hacettepe Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından yapılan araştırma sonucunda propolisin, listeria bakterisine karşı oldukça etkili olduğunu ve yok edebildiğini tespit etmişlerdir.

Grip ve Soğuk Algınlığına İyi Gelir

Grip ve soğuk algınlığından koruması bakımından propolisin oldukça etkili olduğunu göstermektedir. Propolis faydaları arasında yer alan içerikler sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirerek mikroplara karşı koruması yer almaktadır.

Ayrıca soğuk algınlığına yakalandığında ise iyileşme sürecini hızlandırmaktadır.

Propolisin girip ve soğuk algınlığı üzerinde yapılan bazı araştırmalara göz atarak ne kadar faydası olduğunu anlayabilirsiniz.

İsrailli bilim adamları tarafından propolisin faydaları tespiti için gerçekleştirilen 1-5 yaş arasında ki 430 çocuk üzerinde propolis etkileri test edilmiştir. 430 çocuğun 215’ine 12 hafta boyunca günlük olarak propolis, C vitamini ve ekinezya karışımı verilmiştir.

Araştırma sonucunda propolis karışımı verilen çocukların diğer çocuklara göre üst yolunum enfeksiyonlarına yakalanma olasılığı %50 azalmıştır. Enfeksiyona bağlı olarak oluşan yüksek ateşin ise %62 oranında azalmıştır.

Ayrıca hastalığa yakalanma durumunda ise daha hızlı iyileştikleri tespit edilmiştir.

İtalyan bilim adamları yapılan bir araştırmada ise propolis farklı mikroorganizmalar üzerinde test edilmişler ve özellikle solunum yolu enfeksiyonuna sebep olan mikroorganizmalara karşı daha etkili olduğunu tespit etmiştir.

Japon bilim adamları tarafından fareler üzerinde araştırma gerçekleştirilmiştir. 7 gün boyunca günde 3 defa farelere 10 mg propolis verilmiştir. Araştırma sonucunda grip belirtilerinin azaldığı ve gribe bağlı kilo kaybının azaldığı tespit edilmiştir.

Doğurganlığı Arttırır

Propolis faydaları içerisinde kısırlık probleminde etkili olması yer almaktadır.

Yumurta ve sperm kalitesinde artış sağlamakta olan propolis ayrıca anne karnında embriyonun tutması ve gelişmesinde de etkilidir.

Propolis kullanımının gebelik ihtimalini arttırdığı ve gebelik sorunu yaşayan anne adaylarında ise gebe kalma ihtimalini arttırmaktadır.

Propolis kullanımının hamilelik üzerinde yapılan bir araştırmada 6 ay boyunca günde 500 miligram propolis alımının hamilelik oranının %60 oranında artığını tespit etmiştir.

Kanserle Savaşır

Propolis faydaları arasında en çok yaygın olarak bilineni  antikanser ve anti-tümöral özelliğine sahip olmasıdır. Özellikle aşağıdaki kanser türlerinde kanserli hücrelerin gelişmesine engel olmaktadır.

• Karaciğer Kanseri
• Mesane (İdrar Kesesi) Kanseri
• Yumurtalık Kanseri
• Göğüs Kanseri
• Cilt Kanseri
• Kolon Kanseri
• Böbrek Kanseri
• Gırtlak Kanseri

Kanserli hücrelerin gelişmesini engelleyen propolis içinde bulunan maddelerden olan  clerodane diterpenoid ve kafeik asit maddesidir.

Propolis kanser etkileri üzerine yayınlanan 300 den fazla bilimsel araştırma ve makale bulunmaktadır. Bu araştırmalar özellikle propolis içinnde yer alan polifenollerin en güçlü anti-tümör özelliğine sahip olduğunu göstermektedir.

2016 yılında propolisin kanser hücrelerinin büyümesini etkilemesi üzerine bir araştırma yapılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda propolis özlerinin antikanser özelliğinin olduğunu ve tümörlü hayvan deneklerinin hayatta kalma sürelerini uzattığını tespit edilmiştir.

Propolis kanser üzerine yapılan tüm araştırmalarda kanser tedavisinde son derecede etkili olduğu gözlemlenmiştir.

Uçukları Tedavi Eder

Herpes virüsü kişinin bağışıklık sistemine dahil olarak aralıklarla ağız ve dudak kısmında uçukların oluşmasına sebep olmaktadır.

Uçuk oluşmasına sebep olan herpes virüsüne herhangi bir tıbbi müdahale yapılmazsa eğer 10-14 gün arasında aktifliğine devam edecek ve kişide yanma, kızarıklık ve ağrı gibi etkiler oluşturacaktır.

Herpes virüsü ayrıca genital bölgelerde uçuk oluşmasına da sebep olmaktadır.  Genital bölgelerde oluşan uçukların tedavisi içinde propolis kullanılmaktadır.

Genital bölgede oluşan uçuklar için yapılan bir araştırma da genital uçuk problemi yaşayan kullanıcılar üzerinde bir test yapılmıştır. Zovirax uçuk kremi ve propolis içeren bir krem farklı kullanıcılar üzerinde kullanılarak etkileri incelenmiştir.

Yapılan testler sonrasında propolis içeren kremin, uçuk kremine nazaran uçuğu daha hızlı iyileştirdiği ve oluşan ağrıları daha minimize ettiği tespit edilmiştir.

Propolisi uçuk tedavisinde kullanmak için satın aldığınız organik propolis özünü kulak çubuğuna damlatarak uçuk olan bölgeye uygulayın. Uçuk kuruyana kadar günde 2-3 kere uygulayabilirsiniz.

Ayrıca propolisi suyun içine damlatarak günde 1 kere içmenizde faydalı olacaktır.

Parazitlerle Mücadele Eder

Propolis faydaları arasında parazitlerle mücadele etmesi yer almaktadır.

Paraziler, bağırsak sistemimize yerleşerek hastalıkların oluşmasına sebep olmaktadır. Bir çok kişi üzerinde etkili olan parazit mikrobu insan sağlığını olumsuz etkilemekte ve oldukça bulaşıcı bir hastalık türüdür.

138 giardiyaz hastası(İnce bağırsakta oluşan bir enfeksiyon) olan yetişkinler ve çocuklar üzerinde yapılan bir araştırma yapılmıştır. Deneklere propolis özütü verilmiş ve sonucunda çocukların %52’sinde ve yetişkinlerin %60’inda iyileşme gözlemlenmiştir.

Ayrıca propolis faydaları tespiti için yapılan farklı bir araştırmada bağırsak enfeksiyonu olan 138 çocuk ve yetişkin hastaya propolis ekstraktı verilmiştir. Propolis kullanan çocuklarda bağırsak sorunlarının düzeldiği ve yetişkinlerde ise anti protozoa ya da tinidazol ilaçlarıyla aynı etkiyi verdiği tespit edilmiştir.

Solunum Yolu Hastalıkları ile Savaşır

Propolisin faydaları arasında solunum yolu hastalıkları ile savaşması da yer alır. Özellikle de astım ve bronşit gibi üst solunum yolu rahatsızlıkları ile mücadelede etkili bir doğal ilaç olan propolis, anti-mikrobiyal etki gösterir ve vücudumuzu üst solunum yolu hastalıklarından korur.

Kemik Sağlığına Faydalıdır

Propolis içerisinde yer alan ve kemik sağlığını desteklemede etkin görevi olan bileşenler sayesinde, sağlıklı ve güçlü bir kemik gelişimi mümkündür.

Propolis faydaları özelikle ilerleyen yaşlarda meydana gelen osteoporoz gibi kemik hastalıklarından korunmak için, günlük olarak düzenli bir şekilde propolis tüketimi tavsiye edilmektedir.

Genital Sağlığı Korur

Yapılan araştırmalar sonucunda propolisin faydaları arasında genital bakteri hastalıkları ile mücadelede etkili olduğu saptanmıştır.

Genital herpes yani genital uçuk adı verilen bakteriyel rahatsızlıklardan korunmada etkili olan propolis, bu tip rahatsızlıklara verilen ilaçlardan daha çabuk etki göstermektedir.

Propolis Zararları Nelerdir?

Propolis faydaları bakımından oldukça etkili bir mucizevi bir besindir. Tabi propolis faydaları olduğu kadar fazla kullanımı, alerji gibi durumlarda yan etkiler gösterebilmektedir.

• Astım rahatsızlığı olan kişiler propolis kullanmadan önce doktor onayı alması tavsiye edilmektedir.
• 2 yaş altı ve çocukların kullanımı tavsiye edilmemekte olup doktor tavsiyesi ile kullanılabilir.
• Hamilelik ve hamilelik sonrası emzirme dönemlerinde doktor onayı alınması gerekmektedir.
• Alkol ile birlikte tüketiminde kusma ve mide bulantısı etkileri gösterebilmektedir.
• Hassas ciltlere sahip olan kişilerde kaşıntı ve kızarıklık gibi yan etkiler oluşturabilmektedir.
• Bal alerjisi olan kişilerin propolis tüketmesi tavsiye edilmemektedir.
• Propolisin içeriğinde yer alan bir bileşenin kan pıhtılaşmasını yavaşlatması nedeniyle, propolis kullanımının planlanan bir ameliyattan 2 hafta önce bırakılması gerekmektedir. Eğer ameliyat öncesi propolis kullanımı bırakılmazsa, müdahale esnasında kanama artabilir.

Ek bir bilgi olarak propolis, arı sütü ve polen ile bilgi anlamında çok karıştırılmaktadır. Kısa bir özet geçerek bilgi vermeye çalışacağım. Bir sonraki yazımda arı sütü faydaları ve polen faydaları konularına detaylı bir şekilde değineceğim.

Belirttiğimiz gibi polenin faydaları ve zararları yazımız hazır. Konuya erişmek için aşağıdaki bağlantıya tıklayabilirsiniz.

Polenin Faydaları

Arı Sütü: Daha 1 haftalık olan genç arıların kraliçe ve yavru arıları beslemek için salgıladıkları enzime arı sütü denmektedir.

Polen: Arılar çiçeklerin üzerine konduğu zaman çiçek üzerindeki polen tozları arıya bulaşmaktadır. Arılarda salgıladıkları sıvı aracılığıyla ayaklarında toplayarak kovana götürürler.