Kansızlık Belirtileri, Nedenleri Nelerdir ve Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kansızlık sorunuyla ilgili yazımızda kansızlık nedir?, kansızlık nedenleri nelerdir, kansızlık tedavisi ve demir eksikliğine bağlı kansızlık (Anemi) tedavisi, kan yapan yiyecekler, hamilelikte ve çocuklarda kansızlık, toprak yeme ve üşümek kansızlık belirtisi mi? gibi konulara değinilmiştir.

Kansızlık Nedir?

Kansızlık rahatsızlığı için önce kanın vücudumuzdaki görevlerini bilmemiz gerekmektedir. Kan, barındırdığı hücreler ve çeşitli maddeler ile atardamar, toplardamar ve kılcal damarlarda dolaşan, buradan bütün organların oksijen ve besin değerini karşılamak üzere pompalanan hayati bir sıvı olarak adlandırılabilir.

Tükettiğimiz tüm besin maddeleri ve sıvılar kan aracılığı ile organlarımıza ulaştırılmaktadır. Solumun sisteminde, dışarıdan aldığımız oksijen önce akciğerlere dolar ve buradan kana karışarak kalbe ve organlara taşınır. Organlarımıza taşınan oksijeni taşıma görevi Alyuvar hücrelerine verilmiştir.

Alyuvar Hücrelerin kusursuzca işlerine devam etmeleri için düzenli bir şekilde üretilmelidir. Bu hücrelerden bazıları artık görevlerini yapamaz hale gelir ve dalak aracılığı ile devre dışı kalır. Yeni hücrelerin oluşumu ise kemik iliklerinde meydana gelir.

Hemoglobin, oksijen taşınımının sağlanabilmesi için Alyuvarların içerisinde bulunan proteine bağlı demir adı verilen bir maddedir. Bu demir, bildiğimiz, tabiattaki demir elementinden başka bir şey değildir. Vücut bu elementi yoktan var edemez. Bu nedenle besinler aracılığı ile alınması gerekir.

Dışarıdan aldığımız bu demir elementi sindirim sistemi aracılığı ile kana geçer ve alyuvar üretilmek üzere kemik iliğine taşınır. Vücudumuz öyle kusursuz bir yapıdır ki, dışarıdan fazla alınan demir israf edilmez ve birtakım organlarda depo edilir.

Demir eksikliği yaşandığı anda gerektiği kadarı bu depolardan karşılanır. Fakat bazen bu depolarda yeterli olmayabilir. Bu durumda alyuvarların üretimi sorunla karşılaşır.

Bu sorun önceleri vücut tarafından çözülmeye başlansa da, ilerleyen süreçlerde eksik olan demire bağlı olarak yetersiz alyuvar üretimi kendini göstermeye başlar. İşte bu duruma, kansızlık adı verilmektedir.

Kansızlık Nedenleri Nelerdir?

Kansızlık nedenleri arasında iki ana sebep bulunmaktadır. Kemik iliğinin kan hücresi üretememesi durumu ve kan üretimi için gerekli olan birtakım olmazsa olmaz maddelerin organizmada bulunmaması halidir. Bu olmazsa olmaz maddelerin başında demir gelmektedir.

Demir vitamini eksikliği toplumun genel bir sorunudur. Bunların dışında B12 ve Folik asit gibi maddelerin eksikliği durumu da kansızlık nedenleri arasında gösterilebilir.

Kimi durumlarda kansızlık, bu maddelerin varlığı halinde de ortaya çıkabilmektedir. Kemik iliğinin yetersiz yapılması, kemik iliğinin bunları yeterince kullanamaması ve kırmızı küre (alyuvar) yapamaması ile ilgili durumlardır. Bunlar daha ciddi durumlardır. Uzman bir hematolog tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kansızlık Belirtileri Nelerdir?

Kansızlık belirtileri genellikle halsizlik ve yorgunluktur. Kimi durumlarda bu halsizlik ve yorgunluk çok belirgin olmayabilir ama hastanın yakınları, çevresindekiler renginin solduğunu, daha beyaz göründüğünü söyleyebilirler.

Genel kansızlık belirtileri arasında en kolay anlayabileceğiniz eskiden kolayca yaptığı işleri artık yapamama durumu olabilir. Özellikle ileri ki yaşlarda merdiven çıkamama, nefes darlığı, ağır eforlarla ortaya çıkan çarpıntı gibi bulgular kansızlık belirtileri olabilmektedir.

Küçük yaşlarda yaşanan enfeksiyonel durumlara eğilim, anlayamama durumu, odaklanma sorunları ve ileri ki yaşlarda ise uyuma istediği gibi diğer bulgularda kansızlık belirtileri arasında yer alabilir.

Kanlı dışkı yapılması, siyaha yakın kahverengi şeklinde kusma, yine siyaha yakın dışkı rengi, ishal, kabızlık, karın ağrısı, hızlı kilo kaybetmek gibi durumlar kansızlık belirtileri arasında görülüyor olabilmektedir.

Birde kansızlığın neden olduğu hastalıklara ait belirtiler bulunmaktadır.

Yukarıda sayılan bulgulara eşlik edebilirler. Örneğin;bir mide kanserine bağlı, kanama sonucu ortaya çıkmakta olan kansızlık durumunun yanında, vücutta oluşan tümörün olduğu ağrılarda kansızlık belirtileri olabilir.

Ağır hematolojik bulgular da kansızlığın yanında, kanamaya eğilim, sık enfeksiyon gibi başka bulgular örneğin; Lösemili hastalar için uyarıcı olabilir.

Genel anlamda kansızlık belirtileri şunlardır;

• Gözlerde sararma
• Ciltte solgunluk, soğukluk ve sararma
• Nefes darlığı
• Zayıf kaslar
• Koyu dışkı rengi
• Yorgunluk, baş dönmesi ve bayılma
• Düşük kan basıncı
• Çarpıntı
• Hızlı kalp atışı
• Göğüste ağrı
• Anjin
• Kalp krizi
• Dalak büyümesi

Toprak Yeme İsteği Kansızlık Belirtileri Arasında mı?

Zararlı olan ve besleyici bir özelliği olmayan toprak, boya ve kum gibi maddeleri yeme isteğinin oluşması bir çeşit kansızlık belirtisi olarak gösterilir. Genellikle çok küçük yaşlarda başlayan bu alışkanlık bazı durumlarda kendiliğinden kaybolur.

Çocuklarda oluşan toprak yeme arzusu kansızlık belirtileri arasında gösterilmektedir. Hatta öyle ki bazı uzman doktorlar kansızlık rahatsızlığının en net belirtileri içinde toprak yeme arzusunun olduğunu belirtmektedir. Tabi çocuklarda kansızlık probleminin en yaygın sebeplerinden biri şüphesiz demir vitamini kaynaklı eksikliktir.

Toprak yeme alışkanlığı kansızlık belirtileri içinde olabileceği gibi, kansızlık hastalığının başlangıç sebepleri arasında da olabilmektedir. Bazı araştırmalarda demir eksikliği yaşayan insanlarda özellikle gıda sınıfına girmeyen maddeleri yeme eğilimi olduğu gözlenmiştir.

Üşümek Kansızlık Belirtileri İçinde mi?

Üşümek kansızlık belirtileri arasında olabilir. Üşümenin kansızlıkla ilgili olup olmadığını anlamak için çok basit bir yöntemi bulunmaktadır. Tam kan sayımı testi yapılarak, hemotoklit ve hemoglobin seviyeleri kontrol edilir. Belirli yaşlara ve cinsiyetlere göre faklı değerler yer almakta olup eğer bu değerlerin altında sonuç alınırsa kansızlık olduğunu söyleyebiliriz.

Kansızlık Tedavisi

Kansızlık tedavisi için öncelikle kansızlık nedenleri araştırılması gerekmektedir. Örneğin, kansızlık problemi vücuttaki demir eksikliği ile alakalı ise, demir takviyesi ile kansızlığın engellenerek, eksik demirin tamamlanması mümkündür.

Benzeri bir durum, diğer kansızlık nedenleri içinde olan B12 ve folik asit içinde geçerli olmaktadır. B12 ve folik asit takviyeleriyle kanın hemotoklit ile hemoglobin değerlerini olağan seviyelere yükseltmek mümkündür.

Kansızlık tedavisi aşamasının başarıyla noktalanması için, kansızlık nedenleri muhakkak iyi tespit etmiş olması gerekmektedir. Fakat kimi kansızlık durumlarında, ciddi bir kan hastalığına bağlı olabilir. Bu durumlarda tespit edilen rahatsızlığa yönelik tedavi aşamalarını uygulamak gerekmektedir. Örneğin tespit edilen rahatsızlık lösemi hastalığı ise önce lösemi rahatsızlığının tedavi edilmesi gerekmektedir.

Kansızlık kimi durumlarda sonradan tekrarlayabilen bir rahatsızlıktır. Bu durumların arasında kadınlarda adet kanamalarının sürekli devam etmesi, sık yapılan doğumlar sonrasında vücutta eksik durumda olan demiri tamamlasanız bile belirli bir zaman sonra tekrardan kansızlık sorunu yaşanabilir.

Bu tarz durumlarda hastaların takibe alınması ve vücutlarındaki demir depolarının azalmamasını sağlayacak şekilde kansızlık tedavisi yapılması ve hemoglobin seviyesinin belli bir oranda tutulması gerekmektedir.

Demir Eksikliğine Bağlı Kansızlık (Anemi) Tedavisi

Kansızlık problemi demir eksikliği kaynaklı ise;

Uzman doktorlar tarafından alınması belirtilen demir vitamini aksatılmadan kullanılmalıdır. Demir vitamini takviyesi ortalama 3 ay süre kadar alınacağından dolayı doktorunuza alınması kolay olan tadı kullanılabilir bir düzeyde olan demir ilacı önermesini isteyebilirsiniz.

Demir eksikliği kaynaklı kansızlık hastalığını yalnızca demir vitamini kullanılarak iyileşmeyi beklemek yerine demir içerikli besinler tüketerek takviye yapabilirsiniz.

Özellikle aşağıdaki şekilde beslenme düzeni tercih edebilirsiniz;

• Kırmızı et, Yeşil renkli sebzeler, kakao, pekmez, kuru bakliyatlar, ve kuru meyvelerin düzenli tüketmeye çalışın.
• Demirin bağırsaklarınızda olan emilimini artırmak amacıyla günde 100 mg civarında C vitamini alabilirsiniz.
• Demirin vücudunuzda depolanma oranını arttırmak için yoğurt tüketebilirsiniz.
• Demirin emilimini azaltan besinler arasında olan süt ve süt ürünleri, kafein içerikli içecekler ve yumurta gibi besinlerin tüketiminin azaltılması gerekmektedir.

Kan Yapan Yiyecekler Nelerdir?

Demir eksikliği tedavisinde diyetin büyük bir önemi bulunmaktadır. Özellikle kırmızı et tüketimine önem verilmeli ve haftada en az iki üç kere kırmızı et tüketilmelidir.

Ispanak demir yönünden zengin bir besindir. Fakat yapılan araştırmalar ıspanağın çiğ yenildiğinde işe yaradığını, haşlanma durumunda ise besin değerinin çokça bir seviyede azaldığı ve içerisinde yer alan demirin büyük oranda kaybolduğu tespit edilmiştir.

Ayrıca diğer yanlış bilgilerden biri olan pekmez veya benzeri yiyecekler için söylenenlerdir. Evet pekmezde demir içeriği bulunmaktadır fakat vücutta bulunan demir eksikliğini tamamlayacak seviyede değildir.

Demir içeriği bakımından yenmesi önerilen karaciğer ve dalak kısımlarının içerdikleri demir bakımında iyidirler lakin bu gıdaları tüketmekten hoşlanmayanların sayısı oldukça fazladır.

Eğer belirttiğimiz sebze,meyve ve et besinlerini düzenli olarak tüketebiliyor iseniz sorun yaşamazsınız. Fakat günümüzde beslenmeye çok önem verilmediği için demir preparatları kullanarak kansızlık oluşumunu düzeltebilirsiniz.

Hamilelikte Kansızlık

Hamilelik dönemindeki kadınlarda demir takviyesi mutlaka yapılması gerekmektedir. Çünkü hamilelik döneminde kadın sadece kendisi için değil doğacak çocuğu için de demir ihtiyacını gidermesi gerekmektedir. Bu sebeple bir çok uzman doktor, hamilelik zamanı boyunca muhakkak demir takviyesi desteğinin alınması gerektiğini aktarır.

Folik asit takviyesinin de doğacak çocuğun anne karnındaki gelişiminde de önemli bir rolü bulunmaktadır. Bu sebeple hamilelik döneminde uzman bir doktor gözetiminde folik asit ve demir preparatlarının alınması gerekir. Bu preparatlar hem annenin hem de çocuğun sağlığı açısından oldukça önemlidir.

Öncelikle Hemoglobin değerlerinin 8 gr/dl altına düştüğü durumlarda, çocuğun gelişim dönemini olumsuz etkilemekte ve risk taşımaktadır. Bu sebeple hamilelik döneminde hemoglobin oranı 8-10 gramın altına düşmemelidir. .

Çocuklarda Kansızlık

Kansızlık nedenleri, hemoglobin ve alyuvar eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Kana kırmızı rengi veren Hemoglobin, yaşam kaynağımız olan oksijeni tüm organlarımıza taşımaktadır.

Çocuklarda bazı durumlarda yaşanan yaralanmalar sonucunda oluşan kan kaybı veya genetik pıhtılaşma durumları kansızlık problemine neden olabilmektedir. Çocuklarda oluşan kansızlığın diğer sebepleri arasında kemik iliğinde bulunan alyuvarların yeterli sayıda olmaması durumudur. Yeterli sayıda alyuvar olmamasıdır.

Fakat çocuklarda kansızlık probleminin görülmesinin en yaygın sebebi demirin yeterli olmamasıdır. Kanda demir eksikliği yaşanması durumunda hemoglobin yapısında sorun oluşmaktadır.

Çocuklarda en belirgin kansızlık belirtileri özellikle tırnak altlarında, dudaklarda ve gözün konjunktivasın kısmında solgun bir renk oluşmasıdır.

Ayrıca sürekli yorgunluk, odaklanma problemi, halsizlik ve yemek yiyememe durumları görülebilir. Bu durumda doktora gidilmesini tavsiye ederiz.

Çocuklar da en sık görülen kansızlık belirtileri

• Dudaklar, tırnaklar ve göz konjunktivasının renklerinin solması.
• Sürekli yorgunluk hissi yaşanması.
• Yorgunluktan kaynaklanmakta olan nefes darlığı ve problemleri.

Doktora gitmek gerekiyor mu?

Eğer çocuğunuzda kansızlık rahatsızlığı olduğunu düşünüyorsanız mutlaka bir doktora başvurmanız gerekmektedir. Kansızlık belirtileri başka bir önemli hastalığın da habercisi olabilmektedir.

Kansızlık tespit edildiyse ve kaynağı demir eksikliğindense doktorunuz damla, tablet ya da şurup şeklinde demir takviyesi verecektir. Fakat genellikle çocuklarda kansızlığın önlenmesi amacıyla ya da yeni doğan ve anne sütü ile beslenen bebeklerde damla ile demir takviyesi tavsiye edilir.

Çocuğunuz da kansızlık problemi varsa ne yapmak gerekir?

Çocuğunuz için hazırladığınız yemeklerde demir vitaminini olduğuna dikkat etmeyi unutmayın. Kırmızı et, yeşil yapraklı sebzeler, fıstık ve fındık ile yumurta sarısı demir yönünden zengin besinler arasındadır. Ayrıca Demir vitaminin emilimi için C vitamini de alarak destek olabilirsiniz. C vitamini için çocuklarınıza düzenli olarak portakal ve mandalina gibi meyveler tüketebilirsiniz.

Doğru Beslenme Kan Yapımını Artırır

Doğru beslenme hayatımızda oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Doğru beslenme sayesinde ileride oluşacak bir çok hastalığın önüne geçebilirsiniz. Tabi vitaminler ve ilaçlar ile alternatif çözümler kullanılabilir lakin en doğru olanı doğal besin kaynakları kullanmaktır.

Şimdi bu konuda bazı ipuçları aktaralım.

• Ispanak yemeği yaparken haşlamak için kullandığınız suyu dökmeyerek kullanabilirsiniz. Ispanağın içinde yer alan demir vitaminin çoğu kısmı suda kalmaktadır.
• Makarna, demir açısından fazlasıyla zengin bir besin kaynakları arasındadır. Ispanakta olduğu gibi makarnayı da haşlarken kullandığınız suyu değerlendirebilirsiniz.
• Sebzeleri kızartarak yemek yerine sebzeleri haşlayarak yemeye ya da çiğ olarak tüketmeye çalışın.
• Son zamanların popüler besinlerinden olan tam tahıllı köy ekmeği tüketebilirsiniz.
• Yemeklerden sonra içilmekte olan çay ya da kahve vücudunuzdaki demir emilimini azaltmaktadır. Bu yüzden besinlerden almakta olduğunuz demir boşa girmektedir.
• Konsantre meyve sularının çoğu katkı maddeli olduğu için faydasından ise zararı bulunmaktadır. Konsantre meyve suları yerine taze meyve ve sebze sularını sıkarak sağlıklı içecekler tüketin.
• Düşük tansiyon problemi yaşamıyorsanız eğer çoğu besinin içinde kendiliğinde yer alan tuz sizin için yeterli gelmektedir. Tuzu yavaş yavaş yemeklerimizden azalttığımız zaman damak tadımız buna alışacaktır.
• Çok uygulanmasa da sabah kahvaltısı yapmaya başlamadan önce üzüm, dut ve keçiboynuzu pekmezlerinden yarım çay bardağı kadar tüketilmelidir. Ayrıca pekmez içine limon ekleyerek demir emilimini arttırabiliriz.