D Vitamini Eksikliği Belirtileri, D Vitamini İçeren Besinler ve Faydaları

Bu yazımızda D vitamini nedir, neden önemlidir, faydaları nelerdir, D vitamini eksikliği belirtileri ve hangi hastalıklara yol açar, D vitamini kaç olmalı ve D vitamini fazlalığı durumları hakkında detaylı bir inceleme hazırladık.

Nüfusun büyük çoğunluğunun D vitamini eksikliği belirtileri gösterdiğini biliyor musunuz?

Birçok yetişkinin D vitamini eksikliği olduğuna inanılıyor ve çoğu doktor bu eksikliği ciddiye alıyor.

Aslında, D vitamini günümüzde doktorlar tarafından D vitamini eksikliği belirtilerini önlemek için en çok önerilen tavsiyelerden biri.

Ulusal Sağlık ve Beslenme Araştırması Anketi, koyu cilt pigmentine sahip kişilerin (Afrikalı Amerikalılar, İspanyol Kökenliler ve Asya kökenleriler dahil) yüzde 90’ınsan fazlasının D vitamini eksikliği yaşarken beyaz cilde sahip olan nüfusun yüzde 75’inin eksiklik yaşadığını gösteriyor.

Aşırı kilolu ve obez yetişkin nüfusu arttıkça ve çocuklar daha fazla kilo aldıkça, D vitamini eksikliği belirtileri da daha sık görünüyor.

Üzücü bir şekilde D vitamini eksikliği kanser, otoimmün hastalıklar, hipertansiyon ve farklı enfeksiyon hastalıklarının riskini artmasıyla ilişkili.

2017 yılında yapılan bir çalışma, D vitamini seviyelerinin önemli bir rol oynadığını gösterdi.

Araştırmacılar mesaili çalışanların, sağlık çalışanlarının ve iç mekanlarda çalışanların, dışarıda az zaman geçirerek güneş ışığına daha az maruz kalmalarından dolayı D vitamini eksikliği belirtileri gösterme riskine sahip olduklarını gösterdi.

Şanslıyız ki doğal yollarla D vitamini seviyelerini yükseltebilirsiniz. Böylece kalp hastalıkları, kanser, diyabet ve diğer D vitamini eksikliği belirtileri geliştirme riskini azaltabiliriz.

Güneş kremi kullanmadan güneşe maruz kalmak, yeterli D vitamini almanın en iyi yoludur ve D vitamini açısından zengin yiyecekler tüketmek de kandaki seviyelerini arttıracaktır.

Güneşte ne kadar kalmanız gerektiğini ve hangi yiyeceklerin D vitamini eksikliği belirtileri göstermenizi nasıl önlenebileceğine yazımızın ilerleyen kısımlarında yer vereceğiz ama önce D Vitamini nedir detaylıca linceleyelim.

D Vitamini Nedir?

D vitamini, insan sağlı açısından en önemli vitaminlerin başında gelir. Vücuttaki kasların işlevlerini yerine getirebilmesi ve kemik sağlığı açısından önemi de büyüktür. Peki, sağlığımız açısından bu kadar önemli olan D vitamini nedir? Neden bu kadar önemlidir? Şimdi detaylı bir şekilde bu soruların cevaplarını vermeye çalışalım:

D vitamini, karaciğer ve yağ dokularında depolanan yağda çözünen bir vitamindir.

Yani, vücuttaki yağ oranının artması D vitamini emilimini ve vücutta tutulmasını arttırır.

D vitamini diğer vitaminlerden farklıdır çünkü vücudumuz, yiyeceklerden almaya ek olarak bu vitamini kendisi üretebilir. D vitamini oluşturmak için vücudumuz, güneş ışığını kullanır. Cildimizdeki kolesterol “ön D vitamini” oluşturur ve provitamin D olarak da adlandırılan kullanılabilir D3 vitamini üretir.

Aslında D vitamini, sekosteroid hormonu başta olmak üzere hormon haline dönüşür. D vitamininin steroid hormonu için gerekli olduğunu biliyoruz.

D vitamini ilk olarak böbreklere ve karaciğer gider ve daha sonra biyolojik olarak aktif ve kullanılabilir kalsitriol maddesine dönüştürülür.

D vitamini, cildimiz tarafından üretilen üç vitaminden biridir.Diğer vitaminler ise, A Vitamini ve E Vitaminidir. D vitamini özellikle fosfor ve kalsiyum emilimini hızlandırarak kemiklerde depolanmasını sağlar.

Ayrıca kandaki kalsiyumla birlikte fosfor oranını da düzenlemektedir. D vitamini güneş yardımıyla vücutta üretilebildiği gibi, D Vitamini içeren besinler tarafından da alınabilir.

D vitamini içeren besinler aracılığıyla aldığımız vitamini yağda çözünerek vücudun ihtiyacını karşılayarak kalsiyum oranını dengede tutar. Böylece D Vitamini eksikliği belirtileri arasında olan yetişkinlerde kemik erimesi, çocuklarda raşitizm vb. hastalıklara karşıda vücut direnci arttırılmış olur.

D vitamin eksikliği sonucunda kaslar zayıflayarak denge sorunları yaşanmaya başlanır. Ayrıca yaşlılarda düşmeden kaynaklı kemik kırılmaları ve kireçlenme gibi sorunlarda görülebilir.

Bu nedenle kandaki D vitamini oranının normal aralıklarda olması kas ve iskelet sistemimiz için önemlidir. Sadece iskelet yapısını etkilemez aynı zamanda tansiyon, bağışıklık, ruh hali, beyin fonksiyonları ve kanserden korunma seviyelerini de etkiler.

Koyu renkli cilde sahip, güneş ışınlarının daha az geldiği bölgelerde yaşayan kişiler ve aşırı kilolu olanların D vitamini eksikliği belirtileri yaşaması daha olası.

Güneşten D Vitamini Nasıl Alınır?

Birçok insan D vitamini almanın en yolunun süt içmek, balık yemek ve hatta morina karaciğer yağı gibi takviyeleri tüketmek olduğunu düşünür. Bunlar D vitamini içeren besinler olsa da bu önemli vitamini almanın en iyi yolu güneşe maruz kalmaktır.

Güneş kremi olmadan güneşin altında yaklaşık 10 dakika oturursanız, yaklaşık 10.000 birim doğal D vitamini emersiniz.

Fakat, bu miktarın cilt tonuna göre farklılık gösterebileceğini unutmayın.

Melanin, cilt tonunuz belirler ve vücudunuzda ne kadar fazla melanin varsa cildiniz o kadar koyu olur. Güneşin ultraviyole ışınlarına maruz kalınınca melanin üretimi artar. Ne kadar fazla güneş ışığı alırsanız, melanin miktarı o kadar artar. Birçok insanın D vitamininin yüzde 90-95’ini güneş ışığından elde ettiği düşünülmektedir.

Cildinizdeki melanin miktarı, üretebileceğiniz D vitamini miktarını etkiler. Bu nedenle cildiniz ne kadar açıksa o kadar kolay D vitamini üretebilirsiniz. Ciltteki kolesterol, melanini vücuda gönderilecek, kullanılabilir D vitaminine dönüştürür.

Bu nedenle bazı kişilerde, güneş ışınlarına daha az maruz kalındığı ve genellikle kapalı alanlarda zaman geçirildiği için kolesterol miktarlarında hafif bir yükselme gözlenebilir.

Ne Kadar Güneş Yeterli?

Birçok uzman, eğer açık ve orta koyulukta bir cilt rengine sahipseniz, güneş kremi kullanmadan günde 10-15 dakika doğrudan güneşe maruz kalmayı öneriyor.

Eğer koyu bir cildiniz varsa, cildiniz daha fazla koruma sağlayacağı için yeterli miktarda D vitamini elde etmek adına daha fazla güneşte kalmanız gerekir.

Bazı uzmanlar, koyu cilt tonuna sahip kişilerin mümkünse 40 dakika ile bir saat arasında güneşte kalmasını öneriyor.

Kış aylarında, yeterli miktarda D vitamini üretmek için önerilen süreyi iki katına çıkarmanız gerekir.

Cildinizde D vitamini üretmek için bilmeniz gereken en önemli nokta: Gölgelere bakın ve sizden kısa olduğunu görün.

Bu, güneşin yukarıda olduğunu ve cildinizin D vitamini dönüştürecek kadar güçlü olduğunu gösterir.

Örneğin bunu sabah 10 öğlen 3 arasında görebilseniz de günün diğer saatlerinde göremezsiniz.

Bu nedenle diğer saatlerde güneşten yeterince faydalanamayabilirsiniz.

Eğer güneş kremi sürmeme ve doğrudan güneş ışınlarından etkilenme konusunda endişeleniyorsanız, yüzünüze ve ellerinize güneş kremi sürün ama kollarınızı ve bacaklarınızı açıkta bırakın. Bu şekilde yeterli D vitamini alabilirsiniz.

D Vitamini Neden Önemlidir?

D vitamini nedir sorumuzu yanıtladıktan sonra şimdi de D vitaminin öneminden bahsetmek isteriz.

D vitamini her yaş grubunda ki kişiler için önemi büyüktür. Bu nedenle D vitamini eksikliğinde birçok farklı hastalıkla karşılaşma olasılığımız artar. Vücuttaki D vitamini düzeyini normal aralıklarda olduğu zaman özellikle yaşlılarda görülen kemik kırıkları %30 oranında azaltılabileceği belirtilmektedir.

Ayrıca şeker hastalığı, romatizmal eklem hastalıkları ve bazı kanser türlerinin oluşumunu D vitaminin azalttığı bilinmektedir.

D2 Vitamini ve D3 Vitamini

İki tür D vitamini takviyesi bulunmaktadır: D2 vitamini ve D3 vitamini.

D vitamini türleri bitkisel ve hayvansal ürünlerde bulunsa da D3 vitamini yer aldığı hayvansal ürünlerdeki vitaminin daha kolay emildiği ve daha faydalı olduğu düşünülüyor.

Neden mi? Çünkü insan yapımı D vitamini, iki şekilde üretiliyor: D2, maya ve diğer küflere radyasyon tutulması (vejetaryen D2 vitamini) ile elde edilir ve D3, hayvansal yağlara ve kolesterole radyasyon tutulmasıyla elde edilir.

Vücudumuz doğal olarak ürettiği D vitamini, D3 vitamini olan kolekalsiferol adını alır. Vücut, bazı vücut fonksiyonlarında kullanılmak üzere D2 vitaminini dönüştürebilir ama D3 vitamini tercih eder ve daha kolay kullanır.

Maalesef D vitaminiyle güçlendirilmiş yiyeceklerin ve besin takviyelerinin çoğu vitamin D2 türü olan ergokalsiferol içerir ve bu vücut tarafından emilemez veya dönüştürülemez.

Hayvansal ürünlerden gelen D3 (özellikle bu ürünlerdeki kolesterol), insanların güneş ışığını dönüştürerek doğal olarak ürettiği türe en yakın olan.

D3 vitamini, D2 vitaminine göre 500 kat hızlı dönüştürülüyor ve insanlar için dört kat daha faydalı olduğu tahmin ediliyor.

D Vitamini Faydaları Nelerdir?

Bağışıklık sitemimizin güçlenmesi, birçok hastalıktan korunma, sağlıklı bir kas ve iskelet sistemimiz için bu kadar önemli olan D vitaminin faydaları vardır.

Özellikle kanser, kalp damar hastalıkları ve depresyon gibi ciddi hastalıklarla baş etmemizi kolaylaştırır.

Diğer D vitamini faydaları nelerdir?

• Kanda yeterli oranda D vitaminin olması kemik ve dişleri güçlendirdiği gibi kemik erimesini de önlemesi D vitamini faydaları arasındadır.
• Kasları güçlendirir. D vitamin eksikliği sonucunda kaslar güçsüzleştiği için kas ağrılarında artış görülmektedir.
• Pankreastaki insülin salgılanmasını düzenleyerek, kandaki insülin direncinin düzeltir.
• D vitamini faydaları arasında depresyona yakalanma riskini ortadan kaldırması bulunur.
• Damarlardaki basıncı düzenlediği için tansiyonu dengeler.
• Bazı kanser türlerinin oluşumunu engellemesi D vitamini faydaları içindedir.
• Kalp hastalıklarının ve diyabet hasatlığının gelişimini önler.
• Tiroit bezlerinin normal çalışmasına yardımcı olur.
• D vitamini faydaları içinden özellikle çocuklarda görülen raşitizm hastalığına karşı korur.
• Bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek enfeksiyonların kontrol altına alınmasını kolaylaştırır.

Yüksek tansiyon şikayetleriniz varsa;

D vitamini faydaları arasında tansiyonun dengeli bir şekilde tutulmasına yardımcı olması bulunur. Daha önceleri yüksek tansiyon şikayetiniz yoksa ve sebepsiz yere tansiyonunuz yükselmeye başladıysa, burada D vitamin eksikliği olup olmadığı araştırmalıdır.

Gribe yakalanma;

D vitamini faydaları içinde ilk sıralarda kemik sağlığımızın güçlenmesi sağladığı gibi bağışıklık sistemimizi de kuvvetlendirmesi bulunu. D vitamini faydaları üzerine yapılan tüm araştırmalar vücuda giren mikropları yok etmek için gerekli olan T hücrelerini harekete geçirmek için D vitaminin önemi kanıtlanmıştır.

Özellikle kış aylarında güneş ışınlarına çok fazla maruz kalınmadığı için D vitamini içeren besinler yani süt, peynir, yoğurt gibi besinleri tüketerek giderilmesi gerektiği uzmanlar tarafından önemle vurgulanmaktadır. Eğer sürekli grip oluyor ve çabuk atlatamıyorsanız D vitamin eksikliği gösterip göstermediğinizden şüphe etmeli ve gerekli tetkikleri hemen yaptırmalısınız.

D vitamini eksikliği belirtileri sağlığımızı kontrol altında tutabilmemiz için bize bazı ipuçları verir derecedir. Kendimizi iyi hissetmediğimiz de veya normal gitmeyen bir şeyler olduğunu hissettiğinizde çözümü kendiniz aramak yerine mutlaka bir uzmandan yardım almalısınız. Çünkü d vitamini eksikliği belirtileri birçok hastalığın ortak belirtisidir.

D vitamini nedir sorusunun cevabını verirken ve D vitamini faydaları sıralarken çocuklarda raşitizm hastalığının D vitamini eksikliğinden kaynaklandığını belirtmiştik.

Peki, raşitizm hastalığı nedir, nasıl oluşur ve tedavi yöntemleri nelerdir? Şimdi bu soruların cevaplarını detaylı bir şekilde vermeye çalışalım.

Raşitizim ve D Vitamini

Raşitizm, çocuklarda görülen bir çeşit emik hastalığıdır ve genellikle 6-18 aylık dönemlerde kendini gösterir. Bu durum kemik oluşumunu etkilediği için ileri ki dönemlerde de omurga bozukluklarının yaşanmasına neden olmaktadır.

Şuan için tedavisi olan hastalık geçmiş yıllarda D vitamini eksikliği sebebiyle çocukların ölmesine neden olmuştur. Günümüzde çocuklarda sık rastlanan bir hastalık olmakla birlikte D vitamini takviyesiyle çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur.

Peki, çocukları oldukça fazla etkileyen bu hastalığın nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir? Raşitizim hastalığını biraz daha incelediğimizde karşımıza şu sonuçlar çıkmaktadır:

D Vitamini Eksikliğine Bağlı Raşitizm Nedenleri

• Raşitizim oluşumun en önemli nedenlerinin arasında güneş ışınlarında yeterince faydalanılamamasının ötürü D Vitamini oluşumunun engellemesidir. Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi, vücudumuzun ihtiyacı olan D Vitaminin büyük bir bölümünü cildimiz kendi üretmektedir.
• Raşitizim oluşumun ikinci nedeni olarak bağırsaklarda D vitaminin emilememesi ve gereğinden fazla dışarıya atılarak D vitamini depolarındaki azalmayı söyleyebiliriz.
• Ayrıca kanda depolanan D vitamini dışında kalsiyum ve fosfat emiliminin de azalması raşitizm hastalığının nedenleri arasında sayılabilir.

D Vitamini Eksikliği Raşitizm Belirtileri Nelerdir?

• Raşitizm, kemik gelişiminin bozulmasına neden oluğu için çocukların bacaklarında çarpıklık görülebilir. Çarpık bacaklar genellikle bebeklerde görülmektedir. Bu nedenle fark edildiği anda uzman bir doktorun takibiyle hastalık tedavi ettirilmelidir.
• Çocuklarda aşırı terleme ve iştah kaybı da raşitizm belirtileri arasındadır.
• Raşitizime bağlı bazı çocuklarda kabız, bazılarında ise ishal sorunları yaşanabilir.
• Son olarak, ilk dişlerin çok geç çıkması ve dişlerin çok erken çürümeye başlaması raşitizm nedenleri arasındadır diyebiliriz.

D Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

D vitamini eksikliği olan kişilerin kardiyovasküler hastalıklar, metabolik sendromlar, kanser türleri, bağışıklık sistemi sorunları ve hamilelik dönemi sorunları gibi komplikasyon ve hastalık geliştirme riskini arttırdığına dair araştırmalar bulunmaktadır.

Bazı bilimsel araştırma ve değerlendirmelere göre, D vitamini eksikliği belirtileri sonucu aşağıdaki sağlık sorunlarıyla ilişkilendirmektedir.

• Osteoporoz.
• Kalp rahatsızlıkları.
• Yüksek kan basıncı.
• Kanser.
• Otoimmün hastalıklar.
• Depresyon.
• Uykusuzluk.
• Arterit.
• Diyabet.
• Astım.
• MS.
• Kronik ağrı.
• Sedef Hastalığı.
• Fibromiyalji.
• Otizm.

Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması

Belki de en çok dikkat edilmesi gereken D vitamini eksikliği belirtisi diyebiliriz. Bunun yaşanması genel sağlığınızı kötü yönde etkileyebilir. Bu yüzden böyle bir belirtide dikkatli olmalısınız.

D vitamini aslına bakılırsa sanki önemsiz gibi gözükse de aslında vücudun en ihtiyaç duyduğu vitaminlerden biridir. Onun eksikliğinde zayıflamış olan bağışıklık sistemi sizi bir çok hastalığın tekrarlaması ile baş başa bırakabilir.

Kemiklerde Ağrı

En çabuk gözüken D vitamini eksikliği belirtileri arasındadır. D vitaminin yetersiz olduğu zamanlarda kaslar tarafından kalsiyumun emilmesi zorlaşır ve bu yüzden kaslarda kramp, kemik ve kıkırdaklarda ağrılar yaşanır. Ayrıca D vitamini eksikliği kemik kireçlenmesi, ms hastalığı gibi ciddi vakaların başlangıcı olarak bilinmektedir.

Halsizlik, Bitkinlik

Bir diğer D vitamini eksikliği belirtileri listesinden birisi de halsizlik ve gereksiz yorgunluktur. Yapılan araştırmalarda D vitamini eksik insanların bir çoğunda aynı belirti saptanmıştır.

Depresyon

Güneş görmeme hastalığı olarak biliniyor ve buda doğal olarak eve kapanma sorusunu akla getiriyor. Ev ve iş arasında mekik dokuyorsanız ve haliyle güneş göremiyorsanız bu sizi iyiden iyiye Depresyona İtebilir.

Aşırı Terleme

D vitamini eksikliği belirtileri arasında aşırı terlemede yer almaktadır. Özellikle baş bölgesinde aşırı terleme yaşanır. Bunun nedeni ise D vitamini eksikliği sebebiyle dolayı sıvı dengesinin sağlanamamasıdır.

Saç Dökülmesi

Saçları besleyen kanımızdaki vitaminler ve kanın içindeki iyileştirici alyuvarlardır. D vitamini de saçların sağlıklı olmasında büyük etkiye sahiptir. Bir çok hasta tarafından gözlenen D vitamini eksikliği belirtileri arasında yer alan saç dökülmesi en dikkat edilmesi gereken belirtidir.

Bunların dışında az da olsa görünen D vitamini eksikliği belirtileri içinde yer alan belirtilerin bazıları şunlardır:

• Halsizlik.
• Kronik yorgunluk.
• Depresyon.
• Uyuma güçlüğü.
• Ansiyete.
• Zayıf veya kırık kemik.
• Zayıf bağışıklık sistemi.
• Enflamasyon ve şişme.
• Boyun Kasılması
• Tansiyon Yüksekliği
• Dikkat Eksikliği
• Kas ağrıları
• Boyun kısalması
• Yaraların geç iyileşmesi
• Kolay ve çabuk kilo alma
• Kaslarda kramp

Araştırmacılar, bu sağlık sorunlarından birine sahip olan kişilerin veya yukarıda belirttiğimiz D vitamini eksikliği belirtileri gösteren kişilerin D vitamini eksikliği testi yaptırmasını öneriyor. Yazımızın ilerleyen kısımlarında D vitamini kaç olmalı sorunuza yanıt bulabilirisniz.

D Vitamini Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Yukarıda bahsettiğimiz D vitamini eksikliği belirtileri, tedavi edilmediği taktirde uzun vadede farklı hastalıklara da neden olabileceği belirtilmektedir.

Peki, D vitamin eksikliği hangi hastalıklara yol açar? D vitamini eksikliğine bağlı en önemli hastalıklar şunlardır:

Kemik Erimesi(Osteoporoz)

Halk arasında kemik erimesi olarak bilenen Osteoporoz hastalığı, genellikle kadınlarda görülmektedir. İleri yaşlarda daha sık rastlanan hastalık, kalsiyum minarelinin kemiklerde azalmasından kaynaklanmaktadır.

Bu da kemiklerin zamanla yumuşaması ve kırılmasına yol açmaktadır. D vitamini, kalsiyumun kemiklere ulaşmasını sağlayan en önemli faktördür ve eksikliğinde kemik erimesine neden olur. Bu yüzden D vitamininin burada önemi çok büyüktür.

Raşitizm

Özellikle çocukların, emziren annelerin, hamilelerin D vitamini eksikliği nedeniyle raşitizm hastalığına yakalanma riskleri çok büyüktür.

Raşitizm bebeklerde kemik yamukluğuna ve yanlış kemik gelişimine neden olabilmektedir. Eğer erken teşhis edilirse tedavi edilebilir bir hastalıktır. Ancak geç kalma durumlarında, boyun kısa kalması vb. sorunlarla karşılaşılabilir.

Otoimmün Hastalıklar

Otoimmün, bağışıklık sistemini etkileyerek vücudun kendi hücrelerine saldırması sonucu çıkan bir hastalıktır. Bu da romatoid atrit ve multipl skleroz gibi hastalıkların oluşumunu kolaylaştırır.

Solunum Yolu Hastalıları

Vücuttaki D vitamininin azalması sonucu grip ve zatürre gibi solunum yolu hastalıklarına yakalanmak kolaylaşmaktadır.

Ayrıca bu hastalıkların iyileşmesi de gecikerek kişileri uzun süre normal yaşantılarından alıkoymaktadır. Uzmanlar astım hastalığının da D vitamin eksikliği sebebiyle olduğunu düşünmektedir.

Nörodejenaratif Hastalıklar

D vitamin insan beyni için de en önemli vitaminlerin arasında gelir. Yapılan araştırmalar, bu vitaminin sadece duygu ve düşünce sistemlerini dengelemediğini ayrıca birçok beyin hasatlığını da engellediğini kanıtlamıştır.

D vitamini hangi hastalıklara yol açar dediğimizde en önemlileri olarak Azheimer ve Parkinson hastalıklarını göstermek mümkün. Çünkü D vitamin eksikliği sonucunda, algıda gerileme ve bunama belirtilerinde artış saptanmıştır.

Kanser Hastalıkları

Çağımızın en tehlikeli hastalıklarından biri olan kanser de D vitaminine bağlı olarak gelişmektedir. Son yapılan araştırmalara göre kanındaki D vitamini yeterli olan kişilerde kansere yakalanma riski en az %65 daha az olduğu ispatlanmıştır. D vitamini eksikliği sebebiyle gelişen kanser türleri arasında akciğer, kolon ve göğüs kanserini sayabiliriz.

Kalp hastalığı ve Diyabet

Uzmanların yaptığı en son açıklamalarda, şeker hastalığı ve kalp hastalıklarının oluşumunda D vitamin eksikliğinin bağlantılı olduğudur.

Ancak bu hastalıkların oluşumdaki etkisi tam olarak bilinememekte ve araştırmalara hala devam etmektedir.

Obezite

Fazla kilolu olan kişilerde D vitamin eksikliği olduğu düşünülmektedir. Bu konuda araştırma yapan bilim adamları D vitamini eksikliğini metabolizmanın normal çalışmasını bozduğunu ve böylece kişilerin kilo almaya meyilli hale geldiğini söylemektedir.

D vitamini hangi hastalıklara yol açar sorumuzun cevabını verdikten sonra D vitamini nelerde bulunur ve d vitamini içeren besinler hakkında bilgi vereceğiz ama önce D vitamini eksikliği neden olur inceleyelim.

D Vitamini Eksikliği Neden Olur?

Birçok insanın D vitamininin yüzde 50-95’ini güneş ışığında elde ettiği düşünülmekte. Cildiniz güneşin ultraviyole B (UVB) ışınlarıyla temas ettiğinde D vitamini üretir.

Bu nedenle nüfusun büyük çoğunluğunun D vitamini eksikliği belirtileri yaşamasının nedeni modern ve kapalı alanlarda geçen yaşam tarzıdır.

• Ofis yaşantısında güneş görememek
• Obezite aşırı kilo alma
• Yüksek miktarda güneş kremi kullanımı
• Genetik
• Yaşlılık
• Süt ve Süt Ürünlerinin Tüketimi Azlığı
• Vejetaryenlik
• Karaciğer veya böbrek rahatsızlıklarından herhangi birine müzdarip olma

Bir çok yerde depresyon hastalığı olarak bilinen bu D vitamini eksikliği Güneş Görmeme Hastalığı olarak nitelendirilebilir. Ancak Ten Rengi Koyu olanlar ve 50 yaşın üstündekiler bu sözüm için istisnalar. Güneş görmeyen bölgelerde yaşayan insanlarda görünen bu eksikliği diğer sebeplerini şöyle sıralayabiliriz;

Bu durumda iki ana neden D vitamini eksikliği belirtileri oluşmasına neden olur:

Güneş Eksikliği

Yıllar önce insanlar dışarıda zaman geçirip işlerini halletseler de günümüzde durum değişti. Çocukların çoğu evde zaman geçirerek televizyon izliyor, video oyunu oynuyor ve internette dolaşıyor.

Benzer şekilde birçok yetişkin kapalı yerde çalışıyor, spor salonlarında egzersiz yapıyor ve boş zamanlarını evlerinde geçiriyor. Kapalı mekanlarda geçirilen bu süreler, dünyada milyarlarca insanda “güneş vitamini” olarak da bilinen D vitamini eksikliğine neden oluyor.

Geleneksel olarak, D vitamini sistemi ciltte başlar, yediğimiz yiyeceklerde değil.

D vitamini içeren yiyecekler seviyelerinizi yükseltmeye ve eksikliği engellemeye yardımcı olsa da uygun D vitamini seviyelerini korumanın en etkili yolu güneştir.

Güneş Kremleri

Dışarıda yeterince zaman geçirmemenin yanı sıra dışarıda olduğumuz süre boyunca güneş kremi kullanıyoruz.

Son yıllarda cilt kanseri riski önemli ölçüde artığı için doktorlar çocukların ve yetişkinlerin, güneş ışınlarının az olduğu kış ayalarında bile güneş kremi kullanmasını tavsiye ediyor.

Bazı araştırmalar, SPF 8 koruma faktörüne sahip güneş kremlerinin D vitamini yapma yeteneğini yüzde 90 azalttığını gösteriyor.

Eğer güneş kremi SPF 30 (doktorlar tarafından önerilen) ve üzeri değere sahipse, vücudun üretim yeteneği %99 azaltmaktadır.

Bu durum ise dışarıda zaman geçirsek bile güneş kremleri D vitamini üretimini engellediği için daha fazla D vitamini eksikliği belirtileri oluşmasına neden oluyor.

Araştırmalar aynı zamanda karın bölgesinde yağlanma, tip 2 diyabet, insülin direnci ve hipertansiyon olan kişilerin, D vitamini eksikliği riskinin arttığını göstermiştir.

D Vitamini İçeren Besinler Nelerdir?

Dünyada ve Türkiye’de hızla yayılan D vitamini eksikliği ile mücadele için birçok araştırma yapılmaktadır. Özellikle vücudumuzun ihtiyacı olan D vitaminin %90’ının güneşten aldığımızı söyleyen uzmanlar, insanları bu konuda bilinçlendirmek için çaba sarf etmektedirler.

Güneş ışığı dışında D vitamini içeren besinler de vardır. D vitamini içeren besinleri şöyle sıralamak mümkündür:

Somon Balığı:

Güçlü bir protein kaynağı olan ve kalp sağlığını güçlendiren somon balığı, omega-3 ile birlikte bol miktarda D vitamini de içermektedir.

Somon balığı dışında sardalya ve uskumruda D vitamini içeren besinler arasında sayabiliriz.

Orkinos Balığı(Ton balığı):

Sağlıklı olduğu kadar lezzetli bir balık türü olan ton balığı da D vitamini içeren besinler arasındadır.

Taze ton balığı hem besleyici hem de sağlıklı olması açısından önemlidir. Bunun dışında hafızayı ve beyin fonksiyonlarını güçlendirme etkisine de sahip olan bir balık türüdür.

Uskumru:

D vitamini içeren besinler arasında bir diğer balık türü Uskumru balığıdır. Zengin vitamin ve mineral kaynağı olan Uskumru balığını düzenli tüketen kişiler günlük D vitamin ihtiyaçlarının yüzde 90’ının karşılamış olurlar.

Morina Karaciğeri Yağı(COD Liver Oil):

Balık sevmeyen kişilere doktorlar tarafından önerilen ve eczanelerde hap şeklinde satılan bu takviye düzenli kullanıldığında hem kemik yapıları güçlenir hem de beyin aktiviteleri güçlenir.

Ayrıca yetişkinlerde oteoporozun(kemik erimesi) önlenmesinde de etkilidir. A vitamini ve omega-3 yağ asitleri açısından zengin bir ilaçtır. Ancak bu hapı mutlaka doktorunuz danışarak kullanmanızda fayda vardır.

Çünkü gereksiz yere kullanılan bu takviye ilaç D vitamini fazlalığı veya farklı rahatsızlıkların oluşumuna neden olabilir. Unutmayın ki, D vitamini eksikliği kaynaklı hastalıklar olduğu gibi D vitamini fazlalığı sonucunda da farklı hastalıklara yakalanma riski vardır.

D vitamini fazlalığı ile ilgili yazımızın ilerleyen kısımlarında bilgi bulabilirsiniz.

Dana Karaciğeri:

Dana karaciğeri en fazla D vitamini içeren besinler içindedir. Günlük D vitamini ihtiyacınızın ¼’ ünü karşılamaktadır. Ayrıca B12, protein ve demir bakımından da zengin bir besindir.

Yumurta:

Yumurtada en önemli D vitamini içeren besinler grubundadır. Günlük bir adet yumurta tüketmek günlük D vitamini ihtiyacının %10’unu karşılamaktadır.

Ancak özellikle kırlarda gezerek büyüyen tavuk yumurtalarında tercih edilmesi gerekir. Normal marketlerde satılan fabrikasyon yumurtaların etkisi çok daha az olmaktadır.

Süt:

İnek sütü de D vitamini içeren besinler arasında yer alır. Bir bardak inek sütü içmek, günlük D vitamini ihtiyacınızın %20’sini karşılamaktadır.

Ayrıca sütün vücudun ihtiyaç duyduğu birçok besin maddesini sahip olduğu bilinmektedir. Bunlar; riboflavin, fosfor ve kalsiyumdur.

Portakal Suyu:

C vitamini deposu olarak bilinen portakal ayruca D vitamini de ihtiva etmektedir. Özellikle sabahları bir bardak portakal suyu içerek güne başlamak sağlıklı bir hayat için çok önemlidir.

D vitamini içeren diğer besinler şunlardır:

• Kefir
• Tereyağı
• Tatlı patates
• Mantar
• Maydanoz
• Isırgan otu
• Yonca
• Yulaf

Ancak unutmamak gerekir ki, D vitamin ihtiyacını direk besinlerden almak zordur. Çünkü tüketilen besinler önce karaciğere oradan da böbreklere geçerek iki aşamalı olarak aktif hale gelebilir. Bu nedenle yeterli bir D vitamini için güneş ışığından istifade edilmesi çok önemlidir.

Diğer bir yazımız olan ve daha kapsamlı bir şekilde D vitamini içeren besinler listesi sunduğumuz yazımıza da göz atabilirsiniz. Bknz D Vitamini İçeren Besinler

D Vitamini Testi

D vitamini eksikliği olup olmadığını anlamanın tek yolu gerekli testleri yaptırmak. Eğer D vitamini eksikliği belirtileri gösteriyorsanız test yaparak öğrenmek oldukça önemlidir.

Doktor kan testi yapıp size D vitamini seviyelerinizle ilgili sonuçları sunduğunda şunları aklınızda tutun:

• 50+ iyi bir D vitamini seviyesini işaret eder
• 30-50 takviye D vitamini almanız, güneşte daha fazla zaman geçirmeniz ve beslenme düzeninize D vitamini içeren yiyecekler eklemeniz anlamına gelir
• 30 ve altı eksikliğiniz olduğunu ve önlem almanız gerektiğini gösterir.

Ciddi seviyede eksikliğiniz varsa, yüksek doz D vitamini takviyeleri hakkında doktorunuzla konuşun.

Doktorunuz D vitamini testi yaptığında, 25(OH)D testi olarak adlandırılan 25-hidroksivitamin D testini yaptırmak istediğiniz söyleyin.

Diğer bazı D vitamini testleri normal veya yüksek D vitamini seviyesini gösterebilir ve hatalı sonuçlar verebilir.

Bu nedenle D vitamini seviyenizi belirlemek için 25(OH)D testi en doğru testtir. 

D Vitamini Değerleri Nasıl Olmalıdır?

Bu değerlerin güneş ışığı görmenizle doğru orantılı olduğuna dikkat etmenizi öneriyoruz;

• Ciddi eksiklik: 30 nmol / L’nin altında (12 ng / mL)
• Hafif eksiklik: 30 nmol / L (12 ng / mL) ile 50 nmol / L (20 ng / mL) arasında
• Normal seviyeler: 50 nmol / L (20 ng / mL) ile 125 nmol / L (50 ng / mL) arasında
• Yüksek seviyeler: 125 nmol / L’den (50 ng / mL) ++

Öncelikle normal seviyenin çok çok altında olan hastaların uzmana başvurmasını şiddetle öneriyoruz. Bunun dışında önceden D vitamini eksikliği belirtileri gösterdiyseniz veya şuanda tedavi görüyorsanız. Bu vitaminin ilerde tekrar azalması söz konusu olabilecektir.

D Vitamini Eksikliği Tedavisi

Tedavisi oldukça basittir. D vitamini aslında bitkisel olarak bulabileceğini bir vitamin değildir. Enjeksiyon veya ağızdan alınabilecek D vitamini tüplerini doktor önermesi sonrasında eczanenizden temin edebilirsiniz.

Eksikliğin şiddetine göre değişecek olan doz dilerseniz de D vitamini içeren besinde arasından da tüketilmektedir. Böyle tüketimler yapılan araştırmalara göre diğer türlü direkt alımdan daha etkili olarak nitelendirilmiştir.

Tedavi süreci doktorunuzun tavsiyesine göre uzun zamanlar alabilir. Bunun nedeni tam olarak vitamin eksikliğini tamamlamaktır.

D Vitamini Fazlalığı

Vitaminler, sağlıklı bir vücuda sahip olmak için gerekli olan en temel öğelerdir. Çeşitli hastalıklara karşı korunmak ve bağışıklık sistemimizin kuvvetlenmesi için vitaminlere ihtiyaç duyarız.

Ancak bazı vitaminler vücutta depolandığı için, fazla miktarlarda alındığında faydadan çok zararları dokunur.

D vitamini de vücudumuz için birçok faydayı barındırır. Ancak yağda eriyen bir vitamin olduğu için çok fazla alındığında tehlikeli hastalıklara neden olmaktadır.

D vitamini eksikliği belirtileri olduğu gibi D vitamini fazlalığı belirtileri de bulunmaktadır.

D vitamini Fazlalığı Belirtileri Nelerdir?

• Mide bulantısı ve kusma
• İdrarda bulanıklık
• Ağız kuruluğu
• Cilt üzerinde kaşıntı ve kuruma
• Baş dönmesi ve sersemlik hissi
• Kabızlık
• Kemiklerde ağrı ve kramplar
• Çok sık susama hissi
• Kalp atışlarında hızlanma
• Gözlerde kızarıklık
• İştahta azalma
• Cinsel isteğin azalması

Yukarıdaki belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız ve son günlerde D vitamini tüketiminde bir artış olduysa mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Yapılan kan tahlili neticesinde nasıl bir tedavi yolu izleyeceğinizi doktorunuz size söyleyecektir.

D Vitamini Fazlalığı Hangi Hastalıklara Yol Açar?

D vitamini fazlalığı eğer tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya gelebilirsiniz. Bu hastalıkları şu şekilde gruplandırabiliriz:

• Mide hastalıkları
• Kalp ve damar hastalıkları
• Karaciğer hastalıkları
• Böbrek yetmezliği
• Uyku problemleri
• Hem fiziksel hem de zihinsel gelişimde gerileme ve duraklama

Bir diğer önemli hususta bebeklerde D vitamin fazlalığı sonucu yaşayabileceklerdir. Anne sütünde D vitamin bulunmadığı için anneler genellikle çocuklarına dışarıdan D vitamini takviyesi yapmaktadır.

Ancak dışarıdan alınan bu D vitamini dozu iyi ayarlanmadığında bebeklerde çok ciddi boyutlarda sağlık sorunları oluşmaktadır.

Örneğin, erken diş çıkarma, dişlerde çabuk çürüme ve kemik şekil bozukları gibi. Bu nedenle çocuklara takviye olarak verilecek D vitamininin doktor kontrolünde ve reçeteyle alınması gerekir.

D Vitamini Fazlalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Eğer D vitamini fazlalığından şüpheleniyorsanız kan tahlili yaptırmak için en yakın sağlık kuruluşuna gitmelisiniz.

Bu sayede kanınızdaki D vitamin oranı saptanarak gerekli tedavi yollarına başvurulabilir. Ancak ileri derecede D vitamini fazlalığı tespit edilirse bu durumda kanının tamamen temizlenmesi gereklidir.

Ayrıca D vitamini fazlalığı tespit edildiğinde bu kalsiyum fazlalığının da bir göstergesidir. Bu durumun dengelenmesi içinde şu tedavi teknikleri uygulanmaktadır.

• İdrar söktürücü ilaçlarla tedavi
• Steroid ilaç takviyesi
• Su ihtiyacının arttırılması veya damardan serum takviyesi yapılması
• Ve gerekli durumlarda hastaların diyalize bağlanması da gerekebilir.