Gırtlak Kanseri Nedir, Belirtileri, Nedenleri ile Evreleri ve Tedavi Aşamaları

Bu yazı gırtlak kanseri nedir, türleri, belirtileri, nedenleri, evreleri ve tedavisi gibi bir çok konuda detaylı bilgi vermektedir.

Gırtlak Kanseri Nedir?

Kanser, anormal ve kontrolsüz hücre çoğalması olarak bilinen bir hastalık türüdür. Bu anormal hücreler, tümör adı verilen kötü huylu kitlelere neden olurlar.

Gırtlak kanseri gırtlakta, ses tellerinde ve tonsil ve orofarinks gibi farklı bölgelerinde görülen kanser türüdür.

Gırtlak kanseri genellikle iki kategoride sınıflandırılır: Farenjiyal kanser ve Larenjiyal kanser

Farenjiyal kanser, farinkste ortaya çıkar. Farinks, burnun arkasından damağa inen tüptür.

Larinks kanser ise gırtlak bölgesi olan larinkste ortaya çıkar.

Gırtlak kanseri, diğer kanser türlerine göre daha az yaygındır. Ulusal Kanser Enstitüsü, yaşam süreleri boyunca yetişkinlerin yüzde 1,1’ine faranjiyal kanser teşhisi konulacağını tahmin ediyor.

Yaşam süreleri boyunca yetişkinlerin yüzde 0,3’ine ise larenjiyel kanseri teşhisi konulacağını tahmin ediyor.

Gırtlak Kanseri Türleri Nelerdir?

Farklı gırtlak kanseri türleri vardır. Tüm gırtlak kanseri türleri anormal hücre büyümesi içerse de en etkili tedavinin belirlenmesi için doktorunuzun kanser türünü belirlemesi gerekir.

İki tür gırtlak kanseri vardır:

Skuamöz hücre karsinoma: Bu gırtlak kanseri türü, gırtlağın içindeki düz hücre çeperini etkiler. Türkiye’de en yaygın gırtlak kanseri türüdür.

Adenokarsionma: Bu gırtlak kanseri türü, gırtlağın içindeki glandülar hücre çeperini etkiler ve nadirdir.

Bu iki ana türün yanı sıra gırtlak kanseri iki ek türe daha ayrılabilir. Bunlardan iri boyun ve gırtlakta gelişen farenjiyal kanserdir. Bunlara dahil olanlar:

• nasofaranks kanseri (gırtlağın üstü kısmı)
• orofaranks kanseri (gırtlağın orta kısmı)
• hipofaranks kanseri (gırtlağın alt kısmı)

Diğer tür ise larinksi etkileyen larinjiyal kanserdir.

Gırtlak Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Erken aşamalarda gırtlak kanserini tespit etmek zordur. Genel olarak gırtlak kanseri belirtileri ve işaretleri şu şekildedir:

• Ses değişimi
• Ses kısıklığı
• Yutma zorluğu (disfaji)
• Kilo kaybı
• Boğaz ağrısı
• Sürekli boğazı temizleme isteği
• Devam eden öksürük (kan olabilir)
• Boyundaki lenf bezlerinin şişmesi
• Hırıltı
• Kulak ağrısı

Eğer gırtlak kanseri belirtileri listesinden birine sahipseniz ve iki/üç hafta içinde geçmiyorsa doktora görünün.

Gırtlak Kanseri Nedenleri ve Risk Faktörleri

Erkeklerin gırtlak kanseri geliştirmesi kadınlara göre daha olasıdır. Bazı yaşam tarzı alışkanlıkları, gırtlak kanseri geliştirme riskini arttırır. Bu gırtlak kanseri nedenleri aşağıdaki gibidir.

• Sigara içmek.
• Aşırı alkol tüketimi.
• Yetersiz beslenme.
• Asbeste maruz kalma.
• Yetersiz ağız hijyeni
• Genetik sendromlar

Aynı zamanda gırtlak kanseri, bazı insan papillom virüsü (HPV) türleriyle de ilişkilidir. HPV, cinsel yolla geçen bir virüstür.

HPV enfeksiyonu, Kanser Tedavi Merkezine göre bazı orofarenjiyal kanser türleri için risk faktörüdür.

Ayrıca gırtlak kanseri, diğer kanser türleriyle de ilişkilendirilmiştir.

Aslında, gırtlak kanseri teşhisi konulan bazı kişilerde aynı zamanda özafagus, akciğer veya idrar torbası kanseri  teşhisi de konulmuştur.

Bunun nedeni, bu kanserlerin aynı risk faktörlerine sahip olması olabilir.

Gırtlak Kanseri Teşhisi

Muayene sırasında doktorunuz size gözlemlediğiniz gırtlak kanseri belirtileri ve medikal geçmişinizi soracaktır.

Eğer boğaz ağrısı, ses boğukluğu ve devam eden öksürme gibi şikayetleriniz varsa gırtlak kanserinden şüphelenilebilir.

Gırtlak kanseri kontrolü yapmak için doktor doğrudan veya dolaylı laringoskopi gerçekleştirecektir. Laringoskopi, doktorun gırtlağınızı görmesine izin verir.

Eğer testte anormal bir durum ortaya çıkarsa, doktor gırtlak dokusundan örnek alabilir (biyopsi) ve örneği kanser için test edebilir.

Doktor aşağıdaki biyopsilerden birini önerebilir:

• Geleneksel biyopsi: Bu prosedürü için doktor kesi yapar ve örnek doku çıkarır. Bu tür biyopsi, ameliyathanede anestezi altında gerçekleştirilir.
• İğne Aspirasyonu (FNA): Bu biyopsi için doktor, örnek hücre almak adına tümöre doğrudan ince bir iğne yerleştirir.
• Endoskopik Biyopsi: Endoskop kullanarak doku örneği almak adına doktorunuz ağzınızdan, boynunuzdan veya kesi yerinden ince ve uzun bir tüp gönderir.

Gırtlak Kanseri Evreleri

Eğer doktor gırtlağınız da kanser dokusu bulursa, evresini belirlemek adına ek test isteyebilir. Gırtlak kanseri evreleri 0-4 arasında değişir.

• Evre 0: Tümör, gırtlağın etkilenen bölgesinde yer alan hücrelerin sadece üst tabakasındadır.
• Evre 1: Tümör 2 cm’den küçüktür ve etkilenen bölgeyle sınırlıdır.
• Evre 2: Tümör 2-4 cm arasındadır ve yakındaki bölgelere sıçramıştır.
• Evre 3: Tümör 4 cm’den büyüktür ve gırtlaktaki başka yapıya veya lenf bezine sıçramıştır.
• Evre 4: Tümör lenf bezine veya uzaktaki organlara sıçramıştır.

Doktor, gırtlak kanseri evresini belirlemek adına farklı testler isteyebilir.

Göğüs, boyun ve kafayı görüntüleyen testler, hastalığın ilerlemesi hakkında bilgi verir. Bu testler aşağıdakileri içerebilir:

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI):

Bu görüntüleme yöntemi, boynun içini detaylı bir şekilde göstermek adına radyo dalgaları ve güçlü mıknatıslar kullanır.

MRI tümörü görüntüler ve kanserin diğer organlara yayılıp yayılmadığını belirler. Görüntüleri çıkaran makinanın içindeki bir alana uzanmanız gerekir.

Çekim süresi değişse de genellikle bir saatten uzun sürmez.

Pozitron emisyon tomografisi (PET taraması):

PET taraması, kanınıza radyoaktif şeker enjekte etmeyi içerir.

Tarama, vücudunuzdaki radyoaktif bölgenin görüntülerini oluşturur. Bu görüntüleme testi, ileri aşamalarda kullanılır.

Bilgisayar tomografisi (BT):

Bu görüntüleme testi, vücudunuz kesit görüntüsünü elde etmek adına X ışınları kullanır.

BT aynı zamanda yumuşak dokuların ve organların görüntüsünü oluşturur. Bu tarama, tümörün boyutunu belirlemeye yardımcı olur.

Aynı zamanda tümörün lenf bezleri ve akciğer gibi diğer bölgelere yayılıp yayılmadığı belirlenir.

Baryum Yutma:

Eğer yutma zorluğu çekiyorsanız, doktor baryum yutmayı önerebilir. Gırtlak ve özafagus bölgesini kaplayan yoğun bir sıvı içersiniz. Bu test, gırtlak ve özafagusun röntgen görüntüsünü oluşturur.

Göğüs Röntgeni 

Eğer doktor kanserin akciğerlere yayıldığından şüphelenirse, göğüs röntgeni çekilir.

Gırtlak Kanseri Tedavisi

Gırtlak kanseri tedavisi boyunca, farklı uzmanlar tarafından izlenirsiniz. Bu uzmanlar şu şekildedir:

• Tümörü çıkaran onkolog
• Radyasyon terapisiyle kanseri tedavi eden radyasyon onkologu
• Biyopsi örneğini inceleyen patolog
• Eğer biyopsi veya ameliyat geçirdiyseniz, bu prosedürlerde sizi izleyen ve anestezi uygulayan anestezi uzmanı.

Gırtlak kanseri tedavi seçenekleri arasında ameliyat, radyasyon terapisi ve kemoterapi vardır.

Doktor tarafından önerilen yöntem, hastalığın seyrine ve diğer faktörlere bağlı olacaktır.

Gırtlak Kanseri Ameliyatı

Eğer gırtlaktaki tümör küçükse, doktor ameliyatla alabilir. Bu ameliyat, anestezi altında hastanede gerçekleştirilir.

Doktor aşağıdaki ameliyat seçeneklerinden birini önerebilir:

• Endoskopik ameliyat: Bu ameliyat ışık ve kamera içeren uzun, ince tüpten oluşan endoskopu kullanır ve ameliyat ekipmanıyla birlikte kullanılır. Kanserin ilk aşamaları için uygundur.
• Kodektomi: Bu prosedür, tüm ses tellerini alır.
• Laringetomi: Bu prosedür, kanserin derecesine göre gırtlağın bir bölümünü alır. Bazı insanlar ameliyattan sonra normal olarak konuşsa da diğerlerinin gırtlak olmadan konuşmayı öğrenmesi gerekir.
• Farengektomi: Bu prosedür, gırtlağın bir bölümünü alır.
• Boyun diseksiyonu: Eğer gırtlak kanseri boyun içinde yayılırsa, doktor bazı lenf bezlerini alabilir.

Radyasyon Terapisi

Tümör alındıktan sonra doktor, radyasyon terapisi önerebilir. Radyasyon terapisi, kötü huylu kanser hücrelerini yok eden yüksek enerjili ışınları kullanır.

Tümörden sonra kalan kanserli hücreleri hedef alır. Radyasyon terapisi türleri şunları içerir:

• Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi ve 3B-konformal Radyasyon Terapisi:  İki tedavi türünde de radyasyon, tümör türüne göre ayarlanır. Bu, radyasyonun larinjeyal ve hipofarenjiyel kanser türlerine verilmesinin en yaygın yoludur.
• ·Brakiterapi Radyoaktif Tohumlar: Doğrudan tümör içine veya tümörün yakınlarına yerleştirilir. Bu radyasyon türü larinjeyal ve hipofarenjiyel kanser türlerinde kullanılsa da nadirdir.

Kemoterapi

Büyük tümörler ve lenf bezlerine veya diğer organlara yayılan tümörler durumda, doktor radyasyona ek olarak kemoterapiyi önerebilir.

Kemoterapi, kötü huylu hücreleri yavaş bir şekilde öldüren bir ilaçtır.

Hedefli tedavi

Hedefli tedaviler, tümör büyümesinde sorumlu belirli molekülleri hedef alarak kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını engelleyen ilaçlardır.

Gırtlak kanseri tedavisinde yaygın olarak kullanılan hedefli tedavi Cetuximab (Erbitux). Diğer hedefli tedavi türleri, klinik denemelerle araştırılmaktadır.

Doktorunuz, standart kemoterapi ve radyasyonla birlikte bu tedaviyi önerebilir.

Tedavi Sonrası İyileşme Süreci

Gırtlak kanseri olan bazı insanların yeniden konuşmayı öğrenmesi için tedaviye devam etmesi gerekir. Konuşmaları konuşma terapisti ve fizyoterapist sayesinde iyileştirilebilir.

Ayrıca gırtlak kanseri olan bazı kişiler komplikasyon yaşarlar. Bunlar şu şekildedir:

• Yutma zorluğu.
• Boyun veya yüzde şekil bozukluğu
• Konuşamama
• Nefes alma zorluğu
• Boyun çevresinde derinin sertleşmesi

Ameliyat sonrasında yüz veya boyunda şekil bozukluğu varsa, rekonstrüktif cerrahi ile konuşabilirsiniz.

Yutma bozukluklarında mesleki terapistler yardımcı olabilir.

Gırtlak Kanserine Genel Bakış

Erken teşhis edilirse, gırtlak kanseri yüksek hayatta kalma oranlarına sahiptir.

Boynun dışına yayılırsa, gırtlak kanseri tedavi edilemeyebilir. Yine de teşhis konulan hastalar uzun süre yaşayabilir ve hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir.

Gırtlak Kanserini Önleme

Gırtlak kanserini önlemenin kesin bir yolu yoktur ama aşağıdaki adımlarla riski azaltabilirsiniz:

Sigarayı bırakmak: Nikotin yerine geçen ürünleri kullanarak veya doktorunuzla ilaç kullanımı konusunda konuşarak sigarayı bırakabilirsiniz.

Alkol alımını azaltmak: Erkekler günde iki bardaktan fazla ve kadınlar ise günde bir bardaktan fazla alkol tüketmemelidir.

Sağlıklı yaşam tarzını korumak: Bol miktarda meyve, sebze ve et tüketin. Yağ ve sodyum alımını azaltın ve fazla kilolarınızı vermeye çalışın. Haftada en az 150 saat fiziksel aktivite yapın.

HPV riskinizi azaltın: Bu virüs, gırtlak kanseriyle ilişkilendirilmiştir. Kendinizi korumak adına cinsel partner sayınızı sınırlandırın ve korunmalı cinsel ilişkiye girin. HPV aşısı olmanın faydaları hakkında doktorunuzla konuşun.

Gırtlak kanseri irsi mi?

Birçok gırtlak kanseri genellikle sigara içmekle ilişkilidir ve eğer aile bireyleriniz sigara içeme eğilimine sahip değilse irsi değildir.

Larinks dışında, aile üyelerinin kanser geliştirmesine neden olan genler olabilir. Bazı insanlar ailelerinden mutasyona uğramış DNA alırlar ve bazı kanserleri geliştirme riskleri artar.

Kalıtımla gelen onkogenez mutasyonları veya tümör bastırıcı genler nadiren gırtlak kanserine neden olur ama bazı kişilerde bazı kansere neden olan kimyasallar daha yaygındır.

Bu insanlar kansere neden olan sigara dumanı, alkol ve bazı endüstriyel kimyasallar karşısında daha hassastır.

Kaynak
Helen Chen, MPH
Dr. Vijay Anand Reddy
Dr Jonathan Clark
Dr Matthew Magarey