Epilepsi Hastalığı Belirtileri, Nedenleri, Nöbet Çeşitleri ve Tedavisi

Bu yazımızda epilepsi hastalığı nedir, nedenleri, çeşitleri ve epilepsi belirtileri gibi konulara ek olarak epilepsi nasıl anlaşılır ve tedavi yöntemleri hakkında konulara değindik.

Epilepsi Hastalığı Nedir?

Halk arasında Sara hastalığı olarak adlandırılan epilepsi hastalığı tekrarlayan epileptik  nöbetlere neden olan kronik bir hastalık türüdür. Sinir hücrelerinde oluşan normal olmayan elektriksel aktivite sonucunda oluşmaktadır.

Oluşumuna göre iki çeşit epilepsi nöbeti bulunmaktadır. Bazı nöbet türleri tüm beyni etkilerken bazıları ise kısmi olarak beynin bir bölümünü etkilemektedir.

Bazı nöbetler hafif etkili olmaktadır. Nöbet süresi bir iki saniye sürdüğü için hasta nöbet geçirdiğini fark edemeyebilir.

Daha güçlü nöbetler ise kontrol edilemeyen kas hareketlerine ve spazmlara yol açabilmektedir. Bu tarz epilepsi nöbetleri bir kaç dakika sürebilmektedir ve nöbet sırasında kişi bilincini kaybedebilirler. Ayıldığında ise hiç bir şey hatırlamama durumu oluşmaktadır.

Nöbet geçirmenin ise birkaç nedeni bulunmaktadır. Bu sebepler aşağıdaki gibidir.

• Yüksek ateş
• Kafa travması
• Düşük kan şekeri

Epilepsi hastalığı dünya çapında 65 milyon insanı etkilemekte olup Türkiye’de bu oran %0,5 ve %1 arasında değişmektedir.

Tüm kişilerde epilepsi hastalığı oluşabilir ancak yaşlı kişilerde ve çocuklarda daha yaygın olarak görülmektedir. Cinsiyet olarak ise erkeklerde görülme olasılığı kadınlarda görülme olasılığından biraz daha fazladır.

Epilepsi hastalığı için kesin bir çözüm olmamakla beraber ilaçlarla hastalık kontrol altında tutulabilmektedir.

Epilepsi Belirtileri Nelerdir?

Epilepsi belirtileri gözlemlenen nöbet türüne göre değişmektedir. Epilepsi belirtileri kişiden kişiye ve nöbet tipine göre farklılıklar gösterebilmektedir.

İki farklı epilepsi çeşitleri bulunmaktadır.

Kısmi Nöbetler

Kısmi nöbetlerde bilinç kaybı yaşanmamakta olup epilepsi belirtileri aşağıdaki gibidir.

• Görme, duyma, tatma, koklama ve dokunma hislerinde oluşan değişiklikler.
• Baş dönmesi
• Kolların karıncalanması ve seğirmesi

Bazı kısmi nöbetlerde bilinç kaybına yol açabilir. Kişi bilinç kaybı yaşadığında aşağıdaki epilepsi belirtileri görülmektedir.

• Tekrarlanan hareketlerin yapılması
• Tepkisizlik
• Boş bakışlar

Genel Nöbetler

Genelleşmiş nöbetler tüm beyni içermektedir ve altı çeşit türü bulunmaktadır.

Absence nöbeti; Petit mal epilepsi (PME) olarak bilinen bu nöbet türü genellikle 3-15 yaş arası çocuklarda görülmektedir. Bu tür epilepsi belirtileri arasında göz kırpma sayısının artması, gözlerin yukarı kayması ve bireyin kendini kaybetmesi gözlemlenmektedir.

Tonik nöbeti; Kasın normal gerginliğinin artması en belirgin epilepsi belirtileri arasındadır. Kollar ve bacaklar başta olmak üzere tüm vücutta aniden sertleşme ve gerginleşme oluşur. Genellikle uyku sırasında yakalanılır ve ortalama 20 sn kadar sürmektedir. Ayrıca nöbet sırasında kişi genellikle durumunun farkındadır.

Klonik Nöbetler; Klonik sürekli ritmik sarsıntı anlamına gelmektedir. Klonik nöbet sırasında vücudun ya da vücudun bazı bölgelerinin sarsılması ana epilepsi belirtileri arasındadır. Beynin tek bir bölgesinde başlayabilir ve beynin her iki bölgesini etkileyerek devam edebilir. Nöbet ortalama 1-2 dakika arası sürmektedir.

Miyoklonik Nöbetler; Genellikle kişi uyanıkken gerçekleşen bir nöbet türüdür. Kasların ya da bir kas grubunun 1-2 sn arasında süren şok benzeri kasılma türüdür. Miyoklonik nöbetler genellikle çocukluk döneminde başlar fakat her yaşta ortaya çıkabilmektedir.

Tonik Klonik Nöbetler; Beynin bir tarafında başlayan ve sonrasında her iki tarafa yayılan nöbet türüdür. Ortalama 1-3 dakika arası nöbet gerçekleşir fakat nöbet geçiren kişinin kendine gelmesi daha uzun sürebilmektedir. Eğer 5 dakika üzerinde süren nöbet geçirilmesi durumunda acil müdahale gerektirecek durumlar oluşabilmektedir.

Tonik klonik nöbet epilepsi belirtileri aşağıdaki gibidir.

• Vücudun sertleşmesi
• Titreme
• Bağırsak kontrolünün kaybı
• Dilin ısırılması
• Bilinç kaybı

Epilepsi belirtilerini inceledik şimdi sıra epilepsi hastalığı nedenleri nelerdir bir göz atalım.

Epilepsi Nedenleri Nelerdir?

Bazı kişilerde nöbeti bazı durumlar tetiklemektedir.

Epilepsi nöbeti tetikleyicileri arasında en sık görülen durumlar aşağıdaki gibidir.

• Uyku eksikliği
• Hastalık ya da yüksek ateş
• Stres
• Parlak ve yanıp sönen ışıklar
• Kafein, alkol ve bazı ilaçlar
• Aşırı yemek yeme ve bazı besinlerin eksik alınması.

Epilepsi nöbeti sebeplerini her zaman tanımlamak kolay değildir. Nöbet sebeplerini bulmanız için nöbet sonrası not alarak tetikleriyicileri tespit etmek gerekir. Yardımcı olması için nöbet sonrası aşağıdaki durumları analiz edebilirsiniz.

• Gün ve saat bilgisi
• Hangi aktivite sonrası nöbet geçirdiniz?
• Nöbet sırasında etrafta ne oluyordu?
• Bir görüntü, ses ya da koku sonrası mı nöbet geçirdiniz?
• Sıra dışı bir durum yaşadınız mı?
• En son ne yediniz ve yemekten ne kadar sonra nöbet geçirdiniz?
• Yorgunluk seviyeniz neydi?
• Bir önceki gece ne kadar uyudunuz?

Çıkan sonuçlarla nöbeti tetikleyen durumları tespit edebilir ve doktorunuza doğru ilaç tespiti için yardımcı olabilirsiniz.

Epilepsi Hastalığı Genetik mi?

Epilepsi genetik bir hastalıktır fakat genetik olarak aktarılma olasılığı düşük bir hastalık türüdür. Epilepsi olan aile bireylerinin çocuklarının epilepsi hastalığına yakalanmış çocukları olacak diye kesin bir durum söz konusu değildir.

Genel olarak 20 yaşına kadar epilepsi hastalığı durumuna yakalanma riskiniz %1 civarındadır. Eğer epilepsi hastası bir aile bireyiniz varsa epilepsi hastası olma olasılığınız %2-5 arasındadır.

Aile bireyleri, inme ya da beyin hasarı sonucunda epilepsi hastası olursa çocuğa geçme riskini arttırmamaktadır.

Ayrıca epilepsi hastası olmanız çocuk sahibi olma durumunuzu etkilememektedir. Ancak bazı epilepsi ilaçları bebeğinizin gelişimini etkileyebilmektedir. Hamile olduğunuzu öğrendiğinizde doktorunuza başvurarak detaylı bilgi almalısınız.

Epilepsi genetik mi sorunuza çok korkmanıza gerek olmadığını anlatmaya çalışarak cevap vermekte çalıştık şimdi sıra epilepsi hastalığı neden olur? konusunda.

Epilepsi Hastalığı Neden Olur?

Epilepsi hastalığı neden olur sorusunun cevabı her zaman bilinmemekte olup olası nedenler aşağıdaki gibidir.

• Travmatik beyin hasarı
• Yüksek ateş sonrasında oluşan hasar sonrası
• 35 yaş üstündeki kişilerde oluşan inme sonrasında oluşma
• Bazı damar hastalıkları
• Beyindeki oksijen eksikliği sonrası
• Beyin tümörü ve kist
• Alzheimer hastalığı
• Uyuşturucu kullanımı
• Doğum öncesi bebekte oluşan hasar sonucu
• AIDS
• Menenjit
• Nörolojik hastalık

Epilepsi hastalığı her yaşta gelişebilmektedir. Epilepsi hastalığı tanısı genellikle çocukluk döneminde veya 60 yaşından sonra ortaya çıkmaktadır.

Epilepsi Nasıl Anlaşılır?

Eğer bir epilepsi nöbeti geçirdiğinizi düşünüyorsanız en kısa sürede doktorunuza başvurmanız gerekmektedir. Nöbetler ciddi bir tıbbi sorunun belirtisi olabilirler.

Tıbbi geçmişsiniz ve epilepsi belirtileri doktorunuzun hangi testlerin faydalı olacağına karar verme aşamasında işine yarayacaktır. Doktorunuz tarafından yapılacak olan Nörolojik muayene sonrasında teşhis ve tedavi için karar alınacaktır.

Epilepsi hastalığı tespiti için nöbet geçirmenizi sebep olan etkenler göz ardı edilecek ve muhtemelen kan testi yapılacaktır. Kan testinde aşağıdaki durumlar aranacaktır.

• Bulaşıcı hastalık belirtileri
• Karaciğer ve böbrek fonksiyonları
• Kan şekeri seviyesi

Sonrasında ise epilepsi hastalığı tespitinde en yaygın olarak kullanılan Elektroensefalografi (EEG) uygulanacaktır. Ağrısız bir test olan EEG uyku sırasında yapılmaktadır. Hasta uyku durumundayken elektrotlar saç derisine bağlanır ve beyninizin elektriksel aktivitesini kaydeder.

Bu test sonrasında nöbete neden olan tümörleri ve diğer normal olmayan durumları ortaya çıkaracaktır.

Ayrıca detaylı kontrol için aşağıdaki testlerde yapılmaktadır.

• CT tarama
• MRG
• Pozitron Emisyon Tomografisi (PET)
• Tek Foton Emisyon Tomografisi / Bilgisayarlı

Eğer belirgin bir hastalık sonucunda Epilepsi hastası olursanız testlerin yapılmasına gerek kalmayacaktır.

Epilepsi Tedavisi

Epilepsi hastalığı yönetilebilir bir hastalık türüdür. Tedavi planı epilepsi belirtileri şiddetine ve tedaviye verilen yanıta göre değişecektir.

Bazı tedavi çeşitleri aşağıdaki gibidir.

Antiepileptik İlaçlar (AED): Bu ilaçlar nöbet sayısını azaltabilir ve nöbeti ortadan kaldırabilir. Antiepileptik ilaçların etkili olabilmesi için reçete edildiği gibi dozajında alınması gerekmektedir.

Vagus sinir stimülatörü (VNS): Bu cihaz göğüs kısmında deri altına cerrahi operasyonla yerleştirilir. Cihaz boyun bölgesinden geçen siniri elektriksel olarak uyararak epilepsi nöbeti geçirilmesini engellemeye yardımcı olur.

Ketojenik Diyet: İlaç tedavisinin işe yaramadığı kişilerde ketojenik diyet uygulanır. Ketonojik diyet, düşük miktarda karbonhidrat ve yüksek miktarda yağ alınan bir diyettir. Ketonojik diyetin amacı bedenin enerji sistemini değiştirmektir.

Beyin Ameliyatı: Epilepsi nöbeti geçirmeye sebep olan beyin bölgesi çıkartılır ya da değiştirilir.

Epilepsi tedavisi için araştırmalar her geçen gün devam etmekte olup ileri ki zamanlarda beyin stimülasyonu tedavisi için çalışmalar yapılmaktadır. Beynine elektron ve göğüse bir jeneratör yerleştirilerek olası nöbetlerin engellenmesi düşünülmektedir.

Diğer bir araştırma ise beyne yerleştirilen kalp pili benzeri bir cihazdır. Bu cihaz sayesinde beyin aktiviteleri kontrol edilerek nöbet durumunda müdahale etmesi planlanmaktadır.

Epilepsi Takviyeleri

Epilepsi hastalığı tedavisinin ilk basamağı antiepileptik ilaç kullanımıdır. Antiepileptik epilepsi ilaçları epilepsi nöbetlerinin şiddetini ve sıklığını azaltmaya yararlar. Fakat epilepsi hastalığı tamamen tedavi edemezler ve nöbetleri tamamiyle durduramazlar.

İlaçlar mide tarafından emildikten sonra kan dolaşımıyla beyne taşınır. Sonrasında ise nöbete yol açan elektriksel aktiviteyi azaltacak şekilde etki ederler.

Piyasada bir çok Antiepileptik ilaç bulunmaktadır. Uzman doktorunuz ilaç ya da bir kaç çeşidinin kombinasyonunu size önerebilir.

Yaygın olarak kullanılan epilepsi ilaçları aşağıdaki gibidir.

• Levetirasetam (Keppra)
• Tegretol (Karbamazepin)
• Lamotrijin (Lamictal)
• Etosüksimit (Zarontin)
• Topiramat (Topamax)
• Valproik Asit

Bu epilepsi ilaçları türleri genellikle tablet ya da sıvı olarak bulunmaktadır ve günde 1-2 kere kullanılmaktadır. Bu epilepsi ilaçları, doktor tavsiyesi ve reçete ile alınması gerekmektedir.

Epilepsi ilaçları yan etkileri (potansiyel) aşağıdaki gibi olabilir.

• Yorgunluk
• Deri dökülmesi
• Baş dönmesi
• Koordinasyon eksikliği
• Hafıza problemleri

Nadir olarak görülen etkiler arasında karaciğer iltihaplanması durumudur.

Epilepsi Ameliyatı Çözüm mü?

İlaç tedavisi ile epilepsi nöbeti sayısı azalmazsa eğer bir diğer seçenek epilepsi ameliyatı yapılmasıdır.

En yaygın olarak yapılan epilepsi ameliyatı apikal rezeksiyon ameliyatıdır. Nöbetlerin başladığı beyin bölümün çıkarılma işlemi yapılır ve nöbet aktivitesi durdurulmaya çalışılır.

Epilepsi ameliyatı sırasında uyanık kalınması gerekebilmektedir. Doktor epilepsi ameliyatı sırasında sizinle görüşerek görme, konuşma, işitme ve hareket gibi işlevleri etkileyen kısımları kontrol ederek yanlış bir hamle yapılmasının önüne geçmek isteyebilir.

Eğer epilepsi nöbetine sebep olan alan büyük ya da çıkartılmaması gereken bir alan ise bağlantı kesilmesini engellemek için farklı bir prosedür uygulanır. Bu yöntemde doktor sinir yolunda kesikler oluşturarak nöbet sırasında beynin diğer bölgelerine yayılmasını engellemeye çalışır.

Epilepsi ameliyat sonrasında ilaç alımı azaltılarak bıraktırılabilir ya da tamamiyle kesilebilir.

Her ameliyatta anestezi, enfeksiyon ve kanama gibi riskler bulunmaktadır. Bu durumlar beyin ameliyatı içinde geçerlidir. Ameliyat kararınız için doktorunuzla oluşacak pozitif ve negatif durumları konuşarak karar vermenizi hatta birden fazla uzman doktora başvurmanızı tavsiye ederiz.

Epilepsi Öldürür mü ve Epilepsi ile Yaşamak

Epilepsi hastalığı sonradan oluşabilen ve genetik olabilen bir kronik bozukluktur.

Epilepsi öldürür mü? sorusunun cevabı için hastalığının bazı komplikasyonları aşağıdaki gibidir.

• Beş dakikadan fazla süren epilepsi nöbetleri beyinde kalıcı hasarlara neden olabilir veya ölüm riski oluşturabilir.
• Nöbet sonrasında bilincinizi tekrar kazanmadan tekrar epilepsi nöbeti geçirerebilirsiniz.
• Epilepside ani ölümler epilepsi hastalarının sadece %1’de yaşanmakta olup sebebi açıklanamamaktadır.

Bu komplikasyonları dışında epilepsi öldürür mü sorusunun cevabı bazı dış etkenler olabilir.

Epilepsi hastalarının araba kullanması tehlikeli bir durumdur. Araç kullanımı sırasında oluşacak epilepsi nöbeti yani krizi tehlikeli sonuçlar oluşturabilecektir. Aynı zamanda trafik olan alanlarda yürümekte tehlikeli sonuçlar doğurabilmektedir.

Epilepsi krizi ne zaman oluşacağı belli olmadığı için özgürlüğünüz kısıtlanabilir ve günlük hayatınızın kontrolünü ele almakta zorlanabilirsiniz.

Doktor kontrolü ve tedavi sürecinizde epilepsi hastalığı ile mücadele yani epilepsi ile yaşamak için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz.

• Daha önce yazımızda bahsettiğimiz gibi olası tetikleyicileri tespit etmek için nöbet günlüğünün tutulması.
• Epilepsi hastası olduğunuz belirten bir bileklik tarak olası nöbet durumunda etrafınızdaki insanların yanlış müdahale etmesinin engellenmesi.
• Olası epilepsi nöbetleri ve acil durumlarda ailenize ve iş yerindeki yakınlarınıza ne yapması gerektiği konusunda bilgi verilmesi.
• Depresyon ve kaygı bozukluğu için uzman bir doktora başvurulması.
• Dengeli beslenme ve düzenli egzersiz yaparak sağlıklı yaşamak.

Epilepsi Hastaları için Diyet Önerileri

Daha önce yazımızda bahsetmiş olduğumuz Ketojenik diyet genellikle çocuklar için önerilmektedir. Ketojenik diyet düşük karbonhidrat ve yüksek yağ oranı içermektedir. Bu diyet sonrasında vücut glikoz yerine enerji için yağ kullanmaya zorlamaktadır.

Bu diyetin uygulaması için karbonhidratlar ve yağlar arasında sıkı bir denge kurulması şarttır. Bu sebeple kesinlikle bir diyetisyenle çalışılması şarttır.

Ketojenik diyet her kişi için etkili bir seçim olmamaktadır. Fakat düzgün bir şekilde uygulandığında nöbet sıklığının azalmasında etkili olmaktadır.

Epilepsi hastası yetişkinler için Ketojenik diyetin değiştirilmiş hali olan Atkins diyeti tavsiye edilmektedir. Bu diyette de düşük yağ alımı yüksek olup kontrollü karbonhidrat alımı içermektedir.

Yapılan araştırmalar Atkins diyeti uygulayan epilepsi hastalarının bir aylık diyet sonrasında geçirdikleri nöbet sayısının diyet öncesinde geçirdikleri nöbet sayısının yarısından az olduğunu kanıtlamıştır. Fakat bu diyet düşük lif içeriğine ve yüksek yağ alımına sahip olduğu için kabızlık sorunu yaygın olarak yaşanmaktadır.

Bu diyetlere başlamadan önce doktorunuzdan onay almayı ve hayati önem taşıyan besinleri almayı atmayı unutmamanız gerekmektedir. Ayrıca her durumda işlenmiş gıdalardan uzak durmanız yararınıza olacaktır.