Dikkat Eksikliği – Hiperaktivite Bozukluğu – DEHB Nedir?

İçindekiler

Genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan, öğrenme güçlüğüne sebep olması yanı sıra farklı problemler meydana getiren dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu hakkında ne yazık ki genelde bilinçsizce yorum yapılmaktadır. Bu yazımızda Hiperaktivite Nedir?, Dikkat Eksikliği Nedir?, Dehb tedavisi, Dehb Belirtileri, Hiperaktivite Tedavisi Nasıl olur gibi soruların yanıtına yanıt arayacağız;

Ebeveyn veya öğretmenler, yerinde duramayan, fazla hareketli, çok konuşan çocukları hiperaktif diye adlandırırlar. Bu bozukluğa sahip çocuklar genelde yaptıkları bir işi yaparken uzun bir süre odaklanma problemi yaşarlar ve bu sorun aşırı olduğunda ve belli bir süre devam ettiği zaman uzman psikiyatristler tarafından Dikkat Eksikliği – Hiperaktivite Bozukluğu ölçütlerine göre DEHB tanısı alırlar.

Dikkat Eksikliği – Hiperaktivite Nedir?

Dikkat sorunları, aşırı hareketli davranışlar ve dürtüsellik şeklinde üç ana belirtisi bulunmaktadır. Çocukluk çağında başlayarak yaş ilerledikçe genelde azalarak kaybolur. Ancak bazen ömür boyu da bireyin yaşamına etki edebilmektedir. Çocukluk çağında teşhis edilerek tedavisi için gerekenlerin yapılması genelde iyi sonuçlar vermektedir.

Çocukluk dönemi bozukluklarından olan DEHB Özgül öğrenme güçlüğü olan disleksi, disgrafi ve diskalkuli ile de birlikte görülebilir.

Çocuklar evde okulda veya dışarıda hastalığın belirtilerini gösterirler. Bazılarında dikkat sorunları daha ağırlıktadır, bazılarında ise hiperaktivite ve impulsivite ağırlıkta görülür.

Erkek çocuklarında kızlara oranla dört kat daha fazla görülmektedir. Tam olarak sebebi bilinmeyen rahatsızlığın, sosyal etkenler yanı sıra doğum sırasında travmalar, hamilelikte teratojen maddelere (sigara, alkol, uyuşturucu, ağır metal) maruz kalma durumları sebep gösterilebilir.

Genetik etken olarak araştırmalara göre DEHB bulunan çocukların üçte birinin anne veya babasında da DEHB vardır. Ayrıca tek yumurta ikizlerinde görülme olasılığı yüksektir.

DEHB Belirtileri

Dikkat eksikliği – hiperaktivite bozukluğu bulunan çocuklar rahatsızlıklarını davranışlarıyla belli ettikleri için belirtileri gözlemlemek önemlidir.

Genelde bu rahatsızlığı bulunan çocuklar sizi dinliyormuş gibi görünür ancak dinlemediği ve bambaşka hayallerde olduğunu belli edebilirler, bu şekilde bir gözlemde bulunursanız dikkat eksikliğinin belirtisi olabilir.

Oyun oynarken veya bir iş yaparken tamamlamak yerine bitirmeden diğerine geçmek isterler ve bu hareketi her defasında yaparlar. Bazı durumlarda da aşırı hareketli davranışlarla kendilerini gösterirler.

UYARI: Burada sayacağımız belirtiler sadece ipucu olarak kullanabileceğiniz bilgilerdir ve çocuğunuzu bir psikiyatri uzmanına götürmeden, bu tanıyı almadan DEHB bozukluğu varmış gibi yaklaşmak bir hata olacaktır, psikolojik açıdan da kötü sonuçları olabilir.

Dikkat Eksikliği ile ilgili başlıca belirtiler şunlardır;

Herhangi bir oyuna veya işe odaklanmışken farklı bir ses veya önemsiz bir ayrıntıdan fazla etkilenip asıl yaptıklarından uzaklaşmak
Fazla dalgın olma durumu ve bu sebepten sakarlıklar
Konsantrasyon gerekli olan aktiviteler ve oyunlarda başarısız olmak
Bir işi yaparken veya oyunu oynarken bitirmeden bir başkasına geçiş yapmak
Sıkça eşyaların yerini unutmak, farklı unutkanlıklar
Anlatılan şeyleri akılda tutmamak, dinliyormuş gibi görünüp hiçbir şey duymamış gibi davranmak
Verilen bir görev olduğunda sürekli ertelemek, başladığı bir şeyin sonunu getirmekte zorlanmak

Hiperaktivite ile ilgili başlıca belirtiler şunlardır;

Aşırı hareketli davranışlar, oturdukları bir yerde bile rahat duramaz sürekli koltuktan koltuğa geçmek isterler
Çok fazla tekrar eden konuşmalar yaparlar,
Yüksek eşyalara tırmanmaya çalışırlar,
Küçük bir alanda dahi olsalar amaçsız şekilde yürürler

Dikkat Eksikliği – Hiperaktivite Bozukluğu – DEHB Tedavisi

Bu bozukluğu olan her çocuğa ilaç verilmemektedir. Hastalığın sebebi araştırılır ve çeşitli nörolojik testler uygulanabilir. İlaçlar kendilerini kontrol etmekte ve dürtüsel davranışlar gösteren çocuklarda ya da odaklanmada sorun yaşayan çocuklarda oldukça olumlu sonuçlar vermektedir. Bu ilaçlar beyinde nörotransmitterler üzerinde dopamin arttırıcı etkiye sahiptirler.

Bu rahatsızlığı bulunanların, istemli hareketlerimizi yöneten beynin frontal bölgesini kullanmada yaşadıkları zorluğa yardımcı olur ve bu bölgeyi kan akışı ve glikoz kullanımı arttırarak harekete geçirir. Günübirlik etki eden ve ortalama 8 – 9 saat etki eden ilaçlardır.

7 yaşından önce başlayan bu rahatsızlık yaş ilerledikçe kendiliğinden azalmaktadır. DEHB bulunan ergenlerin %50’sinde belirtiler yok olur ve diğer %50’sinde azalarak devam eder.

DEHB dışa dönük bir rahatsızlıktır. Ancak bir yanıyla içsel problemleri de içinde barındırabilir. O yüzden DEHB, bir davranış bozukluğu ile genellikle birlikte görülür.

Dikkat Eksikliğine Ne İyi Gelir?

İlaçlı tedavi dışında bu rahatsızlığa çeşitli dikkat ve odaklanma egzersizleri iyi gelebilir.

Erişkinlerde Dikkat Eksikliği – Hiperaktivite Bozukluğu

Yaş ilerledikçe genelde görülme sıklığı azalan rahatsızlık belirtileri bazı durumlarda tamamen ortadan kalkmayabilir. Ergenlik döneminden sonra da sağlık açısından riskli davranışlar kalıcı zararlar yaratabilir.

Erişkinlerde de aşırı hareketlilik ve düşünmeden konuşma, dürtüsel davranışlar azalsa da devam edebilir. Bu gibi durumlarda işe girememe, iş yerinde verimsiz olmak, zaman yönetimi ve stresle baş edememe durumlarıyla rahatsızlık kendini gösterebilir.

Çocukluktaki DEHB’den farklı olarak bireyin yaşamının daha karmaşık bir halde olması ve belirtilerin daha farklı gözükmesi önemli bir ayrıntıdır.

DEHB eşlik eden bozukluklar nelerdir?

Hem çocuklarda hem de erişkin DEHB rahatsızlığı bulunan kişilerde yapılan araştırmalara göre bir çok eş tanı alınabilmektedir ve bunun sebebi ise kullanılan ilaçların bir bozukluğu tedavi ederken öbüründe kötüleşmenin ortaya çıkmasını göstermektedir.

DEHB eşlik eden bazı tanılar şöyledir; Karşı gelme bozukluğu, Kaygı Bozukluğu, Panik Bozukluk, Obsesif Kompulsif Bozukluk, Tik bozukluğu, Duygudurum bozuklukları Öğrenme bozuklukları ve Alkol-madde kullanım bozuklukları.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Yaygın Bir Bozukluk Mudur?

DEHB bir nöropsikiyatrik bozukluktur ve yaygınlığı ile ilgili yapılan araştırmalar sonucuna göre çocuklukta % 8, ergenlikte % 6 ve erişkinlikte % 4 olarak görünmektedir.

DEHB Nedir?, Hiperaktivite Nedir?, Dikkat Eksikliği Nedir, Dehb Belirtileri Nedir gibi soruların yanıtlarına cevap vermeye çalıştık bir başka yazıda görüşmek üzere.

Yazar: İlker Yavuz
İletişim: [email protected]