Karpuz

Karpuzun faydalarını incelediğimiz yazımızda ayrıca karpuzun tarihi, nasıl yetiştiği, karpuz besin değeri ve fazla kullanımında zararları nelerdir gibi konuları inceleyerek detaylı bilgi aktarmaya çalıştık.

Karpuzun Tarihi

Günümüzde karpuzu büyük, mükemmel görünen, yaz aylarını güzelleştiren lezzetli ve tatlı bir meyve olarak görsek de bu meyve her zaman böyle değildi.

Karpuzun vahşi ataları aslında sert, yeşil kabuğu ve yuvarlak şekli olan acı meyvelerdi.

Doğru bilgilerin eksik olmasından dolayı karpuzun geçmişi hakkında birçok tartışma bulunmaktadır.

Ama tarihçilerin çoğu, karpuzun kuzey Akdeniz bölgesine ve Avrupa’ya yayılmadan önce Afrika kıtasında yetiştirildiği konusunda aynı fikri paylaşmaktadırlar.

Afrika’nın neresinde ortaya çıktığı ise gizemini korumaya devam ediyor.

Bazı teorileri göre karpuzun ataları güney Afrika’da ortaya çıktı. Ama ortaya çıkan kanıtlara göre, Mısırlılar 4.000 yıl önce karpuz yetiştirmeye başladı.

Bu tarihler ise güney Afrika’da tarımın ortaya çıkmasından önceyi işaret ediyor.

Büyük ihtimalle, karpuzun ataları ve ilk türleri, kuzey doğu Afrika karpuzu çünkü bu meyvenin yetiştirilmesi oldukça kolay ve hızlı.

Tarihçilerin aklını kurcalayan sorulardan biri ise sert ve acı tatlı olmasında rağmen Mısırlıların neden karpuz yetiştirmeye devam etmesiyle ilgili.

Aslında cevap meyvenin özelliklerinde yatıyor – su.

Karpuz, bol miktarda su içeriyor ve soğuk ve gölge alanlarda saklandığı süreci haftalar ve hatta aylar boyunca bozulmadan yenebilir şekilde kalıyor.

Karpuz Nasıl Yetişir?

Afrika’ya özel olan karpuzun, sıcak ve uzun büyüme mevsimine ihtiyacı var.

Sıcaklıkların ise 30-40 derece civarında olması gerekiyor.

Deneme ve yanılma aracılığıyla, birçok köylü, karpuzun 6 ve 6,8 arasında değişen pH değerine sahip topraklarda yetiştiğini bulmuştur.

Yani karpuz, hafif asidik toprağa ihtiyaç duyuyor.

Sıcak hava ve asidik toprakla birlikte, karpuz yetişirken bol miktarda su istemektedir.

Uzun ve ince yaprakları, her yönde doğru büyümektedir ve bu yaprak türü karpuz bitkisine özeldir.

Bitkinin verimini arttırmak için yan yapraklar kesilerek ana yapraklar bitki üzerinde tutulmaktadır.

Karpuz Besin Değeri

Bir bardak dilimlenmiş karpuz (152 gram) şunları içerir:

• 43 kalori
• 0 gram yağ
• 2 miligram sodyum
• 11 gram karbonhidrat(9 gram şeker dahil)
• 1 gram lif

150 gram kadar karpuz besin değeri ile aşağıdaki günlük vitamin yüzdeleri kadar ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz.

• %17 A Vitamini
• %21 C Vitamini
• %5 Potasyum
• %4 Magnezyum
• %2 Demir
• %1 Kalsiyum

Karpuz aynı zamanda tiamin, riboflavin, niyasin, B-6 vitamini folat, pantotenik asit, magnezyum, fosfor, potasyum, çinko, bakır, manganez, selenyum, kolin, likopen ve betain içerir.

Ulusal Karpuz Destekleme Kuruluna göre karpuz, diğer tüm sebze veya meyvelerden daha fazla likopen içerir.

Nasıl Seçilir ve Tüketilebilir?

Sert, ağır ve yumuşak noktası veya ezikliği olmayan simetrik karpuzları almaya çalışın.

Karpuzun dışından vurmak, içinin dokusu hakkında fikir verebilir.

Hafif ve tok bir ses duymaya çalışın.

Bu ses, suyun varlığını ifade eder ve içerisinde kırmızı kısmın kurumadığını ve yenebilir tatlılıklta olduğunu belirtir.

Karpuz çeşitleri çok sayıda olduğu için kolaylıkla beslenme düzenine dahil edilebilir. Aşağıdakilere dikkat edin:

Kavrulmuş Çekirdekler:  

Karpuz çekirdeklerini ayırarak fırında 15-20 dakika boyunca kızartmak, önceden hazırlanan lezzetli bir atıştırmalık olabilir.

Tadını arttırmak için az miktarda tuz ekleyebilirsiniz.

Soğuk İçecek

Küp şeklinde doğranmış karpuzu ve birkaç buz parçasını blender içerisinde parçalayın.

Böylelikle, egzersiz sonrasında veya güneşin altında geçirilen sıcak bir gün sonrasında kaybettiğiniz suyu ve elektrolitleri geri kazanabilirsiniz.

Salata

Tek düze salatalarınızı karpuz, nane, taze mozerella ve ıspanak yaprakları ekleyerek hareketlendirin.

Balzamik sirkeyle süsleyin.

Smoothie

Smoothie içecekleri de karpuz tüketmenin iyi bir yoludur.

Yüksek su içerikleri sayesinde, içeceklerin çok yoğun olmasını engeller ve hazırladıktan sonra saniyeler içerisinde tüketebilirsiniz.

Meyve suyu şeklinde tüketmekten kaçının.

Karpuzun Faydaları Nelerdir?

Besin Değeri ve Faydalı Bitkisel İçeriklere Sahiptir

Karpuzun faydaları söz konusu olunca en az kaloriye sahip meyveler arasında olması yer almaktadır.

Karpuz Kalori: Bir bardakta sadece 46 kaloriye sahiptir.

Bu oran, yemişler gibi “düşük şeker” oranına sahip meyvelerden bile daha azdır.

Bir bardak karpuz (154 gram), aşağıdaki vitaminler ve minerallere ek olarak diğer birçok besin maddesine sahiptir:

• C Vitamini: Günlük gerekli miktarın 21%
• A Vitamini: Günlük gerekli miktarın 17%
• Potasyum: Günlük gerekli miktarın 5%
• Magnezyum: Günlük gerekli miktarın 4%
• B1, B5 ve B6 Vitamini: Günlük gerekli miktarın 3%

Karpuz aynı zamanda beta karoten ve likopen dahil olmak üzere yüksek miktarda karotenoyid içerir.

Ayrıca önemli bir amino asit olan sitrülin de içerir.

Karpuzun en önemli antioksidan özellikleri hakkında genel bilgiler şu şekildedir:

C Vitamini

C Vitamini, hücrelerin serbest radikallerden hasar görmesini engelleyen antioksidanlar arasında yer alır.

Karotenoyidler

Karotenoyidler, vücudunuzun A vitaminine dönüştürdüğü alfa karoten ve beta karoten maddelerini içeren bitkisel bileşen sınıfıdır.

Likopen

Likopen, A vitaminine dönüşmeyen bir karotenoyid türüdür.

Bu güçlü antioksidan, domates ve karpuz gibi bitkisel yiyeceklerde kırmızı rengi sağlar ve birçok sağlık faydasına sahiptir.

Kukurbitasin E

Kukurbitasin E, antioksidan ve anti-enflamatuvar etkileri olan bitkisel bir bileşendir.

Karpuzun akrabası olan acı kavun daha fazla kukurbitasin E içerir.

Karpuz, özellikle karotenoyidler, C vitamini ve kukurbitasin E açısından zengin, düşük kalorili bir meyvedir.

Kalp Sağlığını İyileştirmeye Yardımcı Olabilir

Kalp hastalıkları, dünya çapında bir numaralı ölüm nedenleri arasında yer alır.

Beslenme şekli dahil olmak üzere yaşam tarzı faktörleri, tansiyon ve kolesterol seviyelerini azaltarak kalp krizi ve inme riskini azaltır.

Karpuzda bulunan besin maddelerinin birçoğunun kalp hastalıkları için belirli faydaları vardır.

Çalışmalara göre likopen, kolesterol ve tansiyon seviyelerini düşürmeye yardımcı olur.

Aynı zamanda kolesterol oksidatif hasarlarını önlemeye yardımcı olabilir.

Karpuz aynı zamanda vücuttaki nitrik oksit seviyelerini arttırmaya neden olan sitrükin amino asidini de içerir.

Nitrik oksit kan damarlarını genişletmeye yardımcı olur ve bu da tansiyonu düşürür.

Karpuzda bulunan diğer vitaminler ve mineraller de kalp için faydalıdır.

Bu bileşenler arasında A, B6 ve C vitaminleri, magnezyum ve potasyum vardır.

Karpuz faydaları arasında içeriğinde bulunan likopen, sitrülin ve diğer vitaminler ve mineraller dahil olmak üzere birçok kalp sağlığını destekleyen bileşene sahip olmasıdır.

pH Seviyelerini Dengelemeye Yardımcı Olur

Yediğimiz ve içtiğimiz tüm yiyecekler, pH tablosunda belirli bir değere karşılık gelir.

Bazıları asidik olarak kabul edilirken diğerleri bazik veya alkali olarak sınıflandırılır.

İnsan vücudu kendin isi 7,4 değerinde dengeler. 0-14 arasında değişen bu ölçekte, sayı ne kadar küçülürse asitlik o kadar artar.

Görüldüğü üzere insan vücudu daha alkali tarafta yer alır.

Sorun ise doymuş yağ, şeker ve işlenmiş yiyecek içeren ortalama beslenme düzenlerinin daha asidik olması ve vücudun pH dengesini bozabilmesidir.

Büyük pH dengesizlikleri oldukça nadir ve ciddi durumlardır ama asit bölgesine doğru olan hafif değişimler, sizi rahatsız edebilir.

Karpuz, alkali bir yiyecektir.

Bu meyve, beslenme düzenimizde yer alan asidik bileşenleri nötrleştirmeye yardımcı olur ve vücudun uygun pH seviyelerini korumasını destekler.

Daha Hızlı Kilo Vermeye Yardımcı Olur

Eğer kilo vermeye çalışıyorsanız, sağlıksız bir şey canımız çektiğinde bizi yoldan çıkarak yiyeceklerin olduğunu bilirsiniz.

Birçok insan için bu yiyecekler tatlılardır.

Olay sadece şekerin tadı değil aynı zamanda yiyeceklerin dokusu ve ağızda bıraktığı hisle de ilgilidir.

Bu nedenle sadece çilek yemek, cheesecake içerisinde olduğu kadar sizi mutlu etmeyebilir.

Adeta bir parça kek veya tart gibi dilimlenerek tabak içerisinde sunulabilir.

Karpuz aynı zamanda fiziksel açlık kadar duygusal açlığı da tatmin eder.

Karpuzun faydaları arasında kilo vermeye yardımcı olmasının yer almasının diğer bir nedeni de şu şekildedir.

Karpuz su ile doludur ve içeriğinde yüksek miktarda lif bulunur. Bu bileşenler sizde doygunluk hissi yaratır ve şekerli ve yağlı tatlılarla karşılaştırıldığında daha uzun süreli doygunluk hissi yaratır.

Diyabete Karşı Koruma

Karpuz tükettiğiniz zaman böbrekleriniz bir amino asit türü olan L sitrülini diğer bir amino asit türü olan L arjinine dönüştürür.

Bu iki amino asit birçok sağlık faydasına sahiptir. Karpuzun faydaları içinde yer alanlardan biri ise diyabet oluşumuna karşı koruma sağlamasıdır.

Çalışmalara göre L arjinin takviyeleri, glikoz metabolizmasını ve insülin hassasiyetini dengelemede faydalıdır.

Karpuzdan takviyelerden aldığınız kadar amino asit almasanız bile, bu bileşeni içeren yiyeceklerin, diyabete karşı savaşan bir beslenme düzeni oluştururken önemli bir parça olduğunu belirtmek gerekir.

Kanseri Önlemeye Yardımcı Olabilecek Bileşenler İçerir

Araştırmacılar, karpuzda bulunan likopen ve diğer bitkisel bileşenlerin kanser karşıtı etkileri üzerinde çalıştılar.

Likopen alımı, bazı kanser türlerinin riskini azaltmakla ilişkilendirilse de sonuçlar kesin değildir.

Şimdiye kadar likopen ve kanser arasında bulunan en güçlü bağlantı, sindirim sistemiyle ilgilidir.

Likopen, hücre bölünmesinde rol olan bir protein olarak insülin benzeri büyüme faktörünü (IGF) azaltarak kanser riskini azaltır gibi görünmektedir.

Ayrıca, kukurbitasin E bileşeni de tümör büyümesini engelleme yeteneği nedeniyle araştırılmıştır.

Karpuzda bulunan bazı bileşenler, özellikle de kukurbitasin E ve likopen, kanseri önleme potansiyelleri nedeniyle araştırılmıştır.

Karpuzun Zararları Nelerdir?

Normal miktarda tüketilen karpuz herhangi bir ciddi sağlık riski içermez.

Aşırı karpuz tüketimi ise vücutta bazı vitaminlerin seviyesini arttırır ve bazı komplikasyonlara neden olabilir.

Karpuzda bol miktarda buluna C vitaminin çok fazla alınması ishal veya gastrointestinal rahatsızlıklar gibi semptomlara yol açabilir.

Karpuz gibi likopen içeren yiyecekler, bu semptomların ortaya çıkmasına da neden olabilir. Bu semptomlar genellikle yiyeceklerden değil, fazla takviye tüketilmesinden kaynaklanır.

Diğer dikkat edilmesi gereken bir nokta ise potasyum değerleridir.

Çok fazla potasyum alımı, anormal kalp ritmine neden olan hiperkalemiye gibi komplikasyonlara neden olur ve bu durumlar oldukça tehlikelidir.

İlginç Bilgiler

• Arkeologlar, Libya’da 5.000 yıllık bir yerleşim alanında karpuz çekirdeği ve diğer meyve kalıntılarını buldu.
• Tohum bulmak önemli olsa da gerçek meyve parçaları apayrı bir konu ve meyve parçalarının bulunması daha zor.
• Şanslıyız ki tarihçiler, 4.000 yıl öncesine dayanan eski Mısır mezarlarında karpuz resimlerini buldu.
• Aslında, Kral Tutankamon’un meşhur mezarında, o dönemce bulunan antik yuvarlak meyve yerine kırmızı ve oval şekilde çizilmiş bir karpuz resmi var (1).
• Antik medeniyetlerde, mezarlarda çizimlerin yanı sıra gerçek karpuzun bulundurulmasının nedenlerinden biri meyvenin sağladığı su kaynağıdır.
• Mısır firavunları öldüğü zaman, önlerinde uzun bir yolculuk olduğuna inanıyorlardı. Bu nedenle yolculuğu tamamlamak için enerji ve suya ihtiyaç duyuyorlardı. Karpuz ise ölümden sonraki yaşamda bu enerjiyi ve suyu sağlayabilirdi.
• Karpuz, her zaman kırmızı renge sahip değildi. Aksine, olgunlaşmış karpuz eskiden sarımsı bir renge ve hatta bazı durumlarda turuncumsu bir renge sahipti!
• Zaman geçtikçe ve köylüler meyveyi belirli amaçlarla yetiştirmeye başladıkça, karpuz hepimizin bildiği kırmızı renge kavuştu.
• Bu gibi bir değişim, şeker içeriğini belirleyen genle kırmızı rengi veren genin birlikte çalışmasıdır. Böylece karpuz daha kırmızı bir renk alırken aynı zamanda daha tatlı hale geldi.
• İnsanlar karpuzların daha tatlı olmasını sağladıkça, renk değişimi de meydana geldi.